Siddhhemchandra Shabdanushasan Laghuvrutti Vivran Part 07

Author(s): Chandraguptavijay
Publisher: Mokshaiklakshi Prakashan

Page 179

मध्य उत्कर्षापकर्षयोरः ६ | ३ |७७॥
ઉત્કૃષ્ટતા (ઉત્કર્ષ) અને અપકૃષ્ટતા (અપકર્ષ)- આ બે અવસ્થાની વચ્ચેની અવસ્થાના વાચક મધ્ય- નામને શેષ અર્થમાં જ્ઞ પ્રત્યય થાય છે. नात्युत्कृष्टो नात्यपकृष्टो मध्यपरिमाणो मध्यो विद्वान् मध्य नामने आ સૂત્રથી ૪ પ્રત્યય. ‘અવર્ગે૦ ૭-૪-૬૮' થી મધ્ય નામના અન્ય ગ નો લોપ વગેરે કાર્ય થવાથી મધ્યો વિજ્ઞાનું આવો પ્રયોગ થાય છે. અર્થ- અત્યન્ત ઉત્કૃષ્ટ નહિ અને અત્યન્ત અપકૃષ્ટ નહિ એવો મધ્યપરિમાણવાળો વિદ્વાન્.I૭૭॥
अध्यात्मादिभ्य इक ६ |३|७८॥
•
અધ્યાત્માવિ ગણપાઠમાંનાં અધ્યાત્મ વગેરે નામને શેષ અર્થમાં પ્ પ્રત્યય થાય છે. ગધ્યામં મવું ખાતું વા અને અધિવેવ મવું ખાતમ્ વા અર્થમાં ગધ્યાત્મ અને અધિવેવ નામને આ સૂત્રથી ધ્ (જ) પ્રત્યય. ‘બવર્ષે ૭૪-૬૮’ થી અન્ય વ્ઝ નો લોપ ‘બનુ।૦ ૭-૪-૨૦’ થી ધિ ના અ ને તેમ જ ટેવ ના ૫ ને વૃદ્ધિ ઞ અને હું આદેશ. ‘વૃદ્ધિઃ૦ ૭-૪-૧’ થી આદ્યસ્વર જ્ઞ ને વૃદ્ધિ આ આદેશ વગેરે કાર્ય થવાથી આધ્યાત્મિમ્ અને બાધિવૈવિમ્ આવો પ્રયોગ થાય છે. અર્થ ક્રમશઃ- આત્મામાં થનાર. વાતાદિજન્ય દુ:ખ.૭૮॥
समानपूर्व-लोकोत्तरपदात् ६ | ३|७९ ॥
સમાન નામ છે પૂર્વપદ જેનું એવા નામને તેમ જ હો નામ છે ઉત્તરપદ જેનું એવા નામને શેષ અર્થમાં [ પ્રત્યય થાય છે. સમાનગ્રામે હતો વા મવઃ આ અર્થમાં સમાનગ્રામ અને હોલ્ડ નામને આ સૂત્રથી ફળ્ (ફ) પ્રત્યય. ‘વર્ષે૦ ૭-૪-૬૮’ થી અન્ય લ નો લોપ. ‘અનુજ્ઞ૦ ૭-૪-૨૦ થી
૧૭૬