Book Title: Siddhhemchandra Shabdanushasan Laghuvrutti Vivran Part 07
Author(s): Chandraguptavijay
Publisher: Mokshaiklakshi Prakashan
View full book text
________________
ર્જુનનો વાશરે ૬।૩।૧૨૧॥
ભવાર્થ શબ્દ ન હોય તો; વર્ગ શબ્દ છે અન્તમાં જેના એવા સપ્તમ્યન્ત નામને ભવાઈમાં ના ય અને દ્ય પ્રત્યય થાય છે, માતવર્ગો ભવ: આ અર્થમાં ભરતવí નામને આ સૂત્રથી ન હૈં અને ડ્વ પ્રત્યય. ‘બવળૅ૦ ૭-૪-૬૮' થી અન્ય ૧ નો લોપ વગેરે કાર્ય થવાથી ભરતવńળ:; મરતવર્ષ: અને મરતવર્ષીયઃ આવો પ્રયોગ થાય છે .અર્થ-ભરતવર્ગનો (સમકક્ષ) માણસ. શક્કે તુ વર્ષીય:= આ સૂત્રથી ઉપર જણાવ્યા મુજબ વર્ગ શબ્દ છે અન્તમાં જેના એવા સપ્તમ્યન્ત નામને શબ્દભિન્ન જ ભવાર્થમાં ન ય. અને વ પ્રત્યય થાય છે. તેથી વર્ષે મવઃ આ અર્થમાં (શબ્દસ્વરૂપ ભવાર્થમાં) આ સૂત્રથી વર્ગ નામને ન વગેરે પ્રત્યય થતો નથી. પરન્તુ ‘વર્ષાન્તાત્ ૬-૩-૧૨૮' થી વ જ પ્રત્યય થાય છે. જેથી વર્ગીયઃ આવો પ્રયોગ થાય છે. અર્થ-કવર્ગીય વર્ણ. ||૧૨૬॥
दृति- कुक्षि-कलशि-वस्त्यहेरेयण ६ । ३ | १३० ||
સપ્તમ્યન્ત વૃતિ રુક્ષિ શિ વસ્તિ અને અગ્નિ નામને ભવાર્થમાં ગ્ પ્રત્યય થાય છે. વૃતી નશી વસ્તી બહી વા મવમ્ અને દુશી વા મવ: આ અર્થમાં વૃત્તિ ક્ષિ શિ વૃત્તિ અને અહિ નામને આ સૂત્રથી થળ (S) પ્રત્યય. ‘વૃત્તિ:૦ ૭-૪-૧’ થી આદ્ય સ્વર % ૩ તથા ઽ ને વૃદ્ધિ આર્ ઔ તથા આ આદેશ. ‘અવળૅ૦ ૭-૪-૬૮' થી અન્ય ૬ નો લોપ વગેરે કાર્ય થવાથી दार्त्तेयं जलम्; कौक्षेयो व्याधिः; कालशेयं तक्रम्; वास्तेयं पुरीषम् आहे વિષમ્ આવો પ્રયોગ થાય છે. અર્થ ક્રમશઃ-મશકનું પાણી. પેટર્નો રોગ. કળશીમાંની છાશ. વસ્તિ (મૂત્રાધાર નાભિની નીચેનો શરીરનો ભાગવિશેષ) માં રહેનારી-વિષ્ણ. સર્પનું વિષ. II9રૂ૦॥
૧૯૮
