Siddhhemchandra Shabdanushasan Laghuvrutti Vivran Part 07

Author(s): Chandraguptavijay
Publisher: Mokshaiklakshi Prakashan

Page 212

आयस्थानात् ६।३।१५३॥
આયસ્થાનાર્થક પશ્ચમ્યન્ત નામને આગત અર્થમાં બ્લ્યૂ પ્રત્યય થાય છે. સ્વામીના ગ્રાહ્યભાગને બાય કહેવાય છે. જે વસ્તુ ઉપર આય (ટૅક્સકર) લેવાય છે તેને આયસ્થાન કહેવાય છે. બાતરાવું (ત્ત્વ તરત્ત્તસ્મિન્ ડ્વાતો નવીતીર્થઃ) આવતમ્ આ અર્થમાં જ્ઞાતર નામને આ સૂત્રથી બ્ પ્રત્યય. ‘ગવર્ષે૦ ૭-૪-૬૮' થી અન્ય ૬ નો લોપ વગેરે કાર્ય થવાથી ઞાતરમ્ આવો પ્રયોગ થાય છે. અર્થ- નદીતીર્થ (ઘાટ) થી આવેલું. ||૧૯૩॥
शुण्डिकादेरण् ६।३।१५४॥
શુùિાવિ ગણપાઠમાંનાં પશ્ચમ્યન્ત શુાિ વગેરે નામને આગત અર્થમાં ગળુ પ્રત્યય થાય છે. ગુડિવાયા ગતમ્ અને વવાનાવાતમ્ આ અર્થમાં શુùિા અને ડવવાન નામને આ સૂત્રથી અદ્ પ્રત્યય. ‘વૃદ્ધિઃ૦ ૭૪-૧’ થી આદ્યસ્વર ૩ ને વૃદ્ધિ સૌ આદેશ. ‘લવ′′૦ ૭-૪-૬૮’ થી અન્ય ઞ અને ૩૬ નો લોપ વગેરે કાર્ય થવાથી શૌપ્લિમ્ અને ઝીલવાનમ્ આવો પ્રયોગ થાય છે. અર્થ ક્રમશઃ- મદિરાની દુકાનથી આવેલું . પાણીની પરબથી આવેલું. શુદ્ધિવાવિ ‘આવાન' હોવાથી પૂર્વ (૬-૩-૧૯૩) સૂત્રથી પ્રાપ્ત ફળ્ પ્રત્યયનો અપવાદભૂત આ સૂત્રથી વિહિત અદ્ પ્રત્યય છે. ।।૧૪।।
गोत्रादङ्कवत् ६।३।१५५॥
પચંમ્યન્ત- ગોત્રપ્રત્યયાન્ત નામને આગત અર્થમાં અડ્કાર્થની જેમ (અડ્કાર્થમાં વિહિત પ્રત્યયની જેમ) પ્રત્યય થાય છે. વિલેમ્પ આવતમ્ આ અર્થમાં વિલ નામને આ સૂત્રની સહાયથી ‘સંઘ-ઘોષા૦ ૬-૩-૧૭ર' થી ઝળ પ્રત્યય. ‘વૃદ્ધિઃ૦ ૭-૪-૧’ થી આઘસ્વર રૂ ને વૃદ્ધિ હૈં આદેશ. ‘ગવર્ષે
૨૦૯