Book Title: Siddhhemchandra Shabdanushasan Laghuvrutti Vivran Part 07
Author(s): Chandraguptavijay
Publisher: Mokshaiklakshi Prakashan
View full book text
________________
શાશ્વયુગમાં માણા: આવો પ્રયોગ થાય છે. અર્થ- અશ્વિની નક્ષત્રથી યુક્ત પૂનમે વાવેલા અડદ, l999.
ग्रीष्ण-बसन्ताद् वा ६।३।१२०॥
સપ્તમ્યા છીખ અને વસન્ત નામને ૩ અર્થમાં વિકલ્પથી જ પ્રત્યય થાય છે. શીખે વસને વોનું આ અર્થમાં સ્ત્રી અને વસન્ત નામને આ સૂત્રથી લગ્ન પ્રત્યય. “વૃઘિ૦ ૭૪-’ થી આધસ્વર અને મને વૃદ્ધિ છે અને શા આદેશ. વ. ૭-૪-૬૮ થી અન્ય નો લોપ વગેરે કાર્ય થવાથી ખમ્મુ અને વાસત્તનું આવો પ્રયોગ થાય છે. વિકલ્પપક્ષમાં આ સૂત્રથી મગ (વા) પ્રત્યય ન થાય ત્યારે દરરૂ-૧૦૮' ની સહાયથી “મસચ્ચાઇ ૬-રૂ-૮૨ થી પ્રત્યયાદિ કાર્ય થવાથી શમ્અને વાતામ્ આવો પ્રયોગ થાય છે. અર્થ ક્રમશ ગ્રીષ્મ ઋતુમાં વાવેલું અનાજ. વસન્ત તુમાં વાવેલું અનાજ. I9ll
व्याहरति मृगे ६।३।१२१॥
કાલવિશેષ વાચક સપ્તમ્મન નામને હિતિ અર્થમાં તેનો કત મૃગ હોય તો યથાવિહિત (કનુ વગેરે) પ્રત્યય થાય છે. શિયા વ્યહિતિ મૃ: આ અર્થમાં નિશા નામને તેમ જલો ચહતિ મૃ: આ અર્થમાં પ્રલોક નામને આ સૂત્રની સહાયથી નિશા-કોષાત્ ૬-રૂ-૮રૂ' થી ફરાળુ અને તેમાં જણાવ્યા મુજબ વિકલ્પપક્ષમાં [ પ્રત્યયાદિ કાર્ય થવાથી શિશે નશો વા કૃ//W: અને વિષ: વીવો વા આવો પ્રયોગ થાય છે. અર્થ ક્રમશઃ રાતમાં બોલનાર શિયાળ રાતની શરૂઆતમાં બોલનાર શિયાળ. અહીં કૃન શબ્દાર્થ વન્યપશુ છે. કૃ તિ ?િ = આ સૂત્રથી ઉપર જણાવ્યા મુજબ મૃગ સ્વરૂપ જ બાહરણ કર્તા હોય તો, વ્યહિતિ અર્થમાં સપ્તયન્ત કાલવિશેષવાચક નામને સવગેરે યથાવિહિત પ્રત્યય થાય છે. તેથી વત્તે વ્યહિતિ જિ:
૧૯૪
