Book Title: Siddhhemchandra Shabdanushasan Laghuvrutti Vivran Part 07
Author(s): Chandraguptavijay
Publisher: Mokshaiklakshi Prakashan
View full book text
________________
હોવ્ઝ નામના રૂ અને સ્રો ને વૃદ્ધિ છે અને ગૌ આદેશ. ‘વૃત્તિ:૦ ૭-૪9’ થી સમાન નામના આદ્યસ્વર ઞ ને વૃદ્ધિ આ આદેશ વગેરે કાર્ય થવાથી સામાનપ્રામિષ્ઠઃ અને પેઠી:િ આવો પ્રયોગ થાય છે. અર્થ ક્રમશઃસમાનગ્રામમાં થનાર. આ લોકમાં થનાર. I૭૬/
વર્ષા-રમ્યઃ દ્દારૂ૮િ૦ની
વર્ષા નામને તેમ જ કાલવિશેષવાચક નામને શેષાર્થમાં બ્લ્યૂ પ્રત્યય થાય છે . વર્ષાનું મવઃ અને માસે મવઃ આ અર્થમાં વર્ણ અને માસ નામને આ સૂત્રથી ફળુ (ર) પ્રત્યય. ‘ગવર્ષે૦ ૭-૪-૬૮' થી અન્ય ઝા અને ૪ નો લોપ વગેરે કાર્ય થવાથી વાર્ષિદ: અને માસિò: આવો પ્રયોગ થાય છે. અર્થ ક્રમશઃવર્ષામાં થનાર. મહિનામાં થનાર. અહીં યાદ રાખવું જોઈએ કે આ સૂત્રથી ફર્ પ્રત્યયનું વિધાન ‘ભર્તુ૦ ૬-૩-૮૧’ થી વિહિત ઝળુ પ્રત્યયનો બાધ કરે છે તેમ જ ‘વોરીયઃ ૬-૨-૨૨' થી વિહિત ડ્વ પ્રત્યયનો પણ આ સૂત્રથી વિહિત ફળ્ પ્રત્યય (આ સૂત્ર પર હોવાથી) બાધ કરે છે. તેથી આ સૂત્રમાં -આ પ્રમાણે સામાન્યથી ગ્રહણ હોવાં છતા હ્રાહ પદથી કાવિશેષવાચક નામનું જ ગ્રહણ થાય છે. જાહેભ્યઃ- આ પ્રમાણે બહુવચનનો નિર્દેશ, એ આશયથી કરાયો છે કે ગમે તે રીતે પણ, નામ જો કાવિશેષવાચક હોય તો તેવા નામને પણ આ સૂત્રથી ઉપર જણાવ્યા મુજબ ફળ્ પ્રત્યય થાય છે. તેથી નિશાતહરિતમઘ્યયનં નિશા, તંત્ર નથી નૈશિષ્ઠ:- અહીં નિશા નામ કાલાર્થક હતું, પરન્તુ વર્તમાનમાં તે અધ્યયનાર્થ છે. આમ હોવા છતાં પણ આ સૂત્રથી અહીં [ પ્રત્યય થાય છે... ઈત્યાદિ સ્વયં વિચારવું. ૮૦॥
शरदः श्राद्धे कर्मणि ६।३३८१॥
શ્રાદ્ધ-પિતૃકર્મ સ્વરૂપ શેષ અર્થમાં શર્વું નામને ફળ્ પ્રત્યય થાય છે. શવિ ભવમ્ આ અર્થમાં આ સૂત્રથી શરર્ નામને ફળ્ પ્રત્યય. ‘વૃદ્ધિ:૦
૧૭૭
