Siddhhemchandra Shabdanushasan Laghuvrutti Vivran Part 07

Author(s): Chandraguptavijay
Publisher: Mokshaiklakshi Prakashan

Page 175

આઘસ્વર ! ને વૃદ્ધિ છે આદેશ. ‘નવñ૦ ૭-૪-૬૮’ થી અન્ય વ્ઝ નો લોપ વગેરે કાર્ય થવાથી વૈભુજીયઃ અને ચૈત્રજીયઃ આવો પ્રયોગ થાય છે. અર્થતે તે નામના દેશમાં થનાર. ॥૬૬॥
वा युष्मदस्मदोऽञीनञौ युष्माकाऽस्माकं चाऽस्यैकत्वे तु तवक-ममकम् ६|३|६७॥
युष्मद् અને ગસ્મર્ નામને શેષ અર્થમાં બળ્ (ગ) અને નાગૂ પ્રત્યય વિકલ્પથી થાય છે. અને ત્યારે યુબદ્ નામને યુબા અને બ્રહ્મવું નામને બસ્મારૢ આદેશ થાય છે. પરંતુ યુવું અને સ્મર્ નામ એકત્વવિશિષ્ટ અર્થના વાચક હોય તો યુવ્ નામને તવ અને ગમ્ભર્ નામને મમજ આદેશ થાય છે. યુવવો યુધ્ના વૈવમ્ તથા આવવામા વેયમ્ આ અર્થમાં યુવ્ અને ઊભર્ નામને આ સૂત્રથી ઋગ્ પ્રત્યય; અને યુર્ નામને યુષ્કાળ તથા ગમવું નામને સમાજ આદેશ. ‘વૃત્તિઃ૦ ૭-૪-૧’ થી આદ્યસ્વર ૩ ને વૃદ્ધિ
નૌ તથા ગ ને વૃદ્ધિ આ આદેશ. ‘લવળૅ૦ ૭-૪-૬૮’ થી અન્ય મૈં નો લોપ, ચૌખાજ અને ગમ્મા નામને સ્ત્રીલિંગમાં ‘અળગે૦ ૨-૪-૨૦’ થી કી પ્રત્યયાદિ કાર્ય થવાથી યૌબાળી અને બહ્માજી આવો પ્રયોગ થાય છે. તેમ જ યુવયો ર્યુબા વાડયમ્ અને આવવો સ્મા વાડવમ્ આ અર્થમાં યુધ્મજ્ અને ગમ્ભર્ નામને આ સૂત્રથી ઉપર જણાવ્યા મુજબ નાગ્ પ્રત્યય વગેરે કાર્ય થવાથી પુલ્લિંગમાં ચૌબાળીળઃ અને આસ્માીન: આવો પ્રયોગ થાય છે. વિકલ્પપક્ષમાં આ સૂત્રથી અગ્ કે નાસ્ પ્રત્યય ન થાય ત્યારે ‘ત્યવાતિઃ ૬9-૭’ થી વિહિત ટુ સંશક યુખવું અને બ્રહ્મવું નામને ‘વોરીયઃ ૬-૨-૨૨' થી વૅ પ્રત્યયાદિ કાર્ય થવાથી પુલ્લિંગમાં યુબદ્રીય અને સમ્ભવીયઃ (સ્ત્રીલિંગમાં યુબરીયા અને અમ્મરીયા) આવો પ્રયોગ થાય છે. અર્થ ક્રમશઃ- તમારા બેની અથવા તમારી આ. અમારા બેની અથવા અમારી આ. તમારા બેનો અથવા તમારો આ. અમારા બેનો અથવા અમારો આ. આવી જ રીતે તવાડયમ્ અને મમાયમ્ આ અર્થમાં એકત્વવિશિષ્ટાર્થક યુધ્મવું અને અમ્ભર્ નામને આ સૂત્રથી
૧૭૨