Siddhhemchandra Shabdanushasan Laghuvrutti Vivran Part 07

Author(s): Chandraguptavijay
Publisher: Mokshaiklakshi Prakashan

Page 142

999’ ની સહાયથી ઉપર જણાવ્યા મુજબ વિહિત બળુ પ્રત્યયનો ‘પ્રોત્હત્ ૬-૨-૧૨૧' થી લુપુ (લોપ) વગેરે કાર્ય થવાથી વાઃ આવો પ્રયોગ થાય
છે.
આ સૂત્ર; માત્ર ઉપર જણાવ્યા મુજબ નિયમ કરે છે. જેથી તેન પ્રોì વેવ: ૪: ; બે મહાન્ અને મથીતે આ રીતે અનુક્રમે સ્વતન્ત્ર પ્રયોગ; ઉપાધ્યન્તર યોગ અને વાક્ય ત્રણેયની વ્યાવૃત્તિ થાય છે. આવી જ રીતે તાડ્વેન પ્રોó બ્રાહ્માં વિન્તિ નથીયતે વા આ અર્થમાં તાડ્વ નામને પ્રોફ્તાર્થમાં ‘શૌના૦ ૬-૩-૧૮૬' થી ર્િ (૬) પ્રત્યય. ‘ઞવર્ષે૦ ૭-૪૬૮ થી અન્ય ૬ નો લોપ. ‘દ્ધિત૦ ૨-૪-૧૨’ થી યુ નો લોપ વગેરે કાર્ય થવાથી નિષ્પન્ન તાત્ત્વિનું- આ પૅનન્ત બ્રાહ્મણવાચક નામને ‘તદ્ વૈત્ત્વ૦૬-૨-૧૧૭’ ની સહાયથી ઉપર જણાવ્યા મુજબ બળુ પ્રત્યય અને તેનો લોપ વગેરે કાર્ય થવાથી તાત્ત્વિનઃ આવો પ્રયોગ થાય છે. અર્થ ક્રમશઃ- કઠ ઋષિથી પ્રોક્ત વેદને જાણનાર અથવા ભણનાર. તાણ્ય (તીનું અપત્ય) થી પ્રોક્ત બ્રાહ્મણને જાણનાર અથવા ભણનાર.
j
યદિપ બ્રાહ્મણ પણ વેદ સ્વરૂપ હોવાથી વેદના ગ્રહણથી જ વિવક્ષિત અર્થની સિદ્ધિ થતી હોવાથી બ્રાહ્મણ પદોપાર્દન વ્યર્થ છે. પરન્તુ સન્ત બ્રાહ્મણવાંચક પદથી ભિન્ન બ્રાહ્મણવાચક પદનું વેદવાચક પદથી ગ્રહણ ન થાય-એ માટે બાહ્મણ પદોપાદાન છે. ઈત્યાદિ બૃહવૃત્તિથી અનુસન્ધેય છે. પૂર્વ સૂત્રસ્થ પશ્ચમ્યન્ત પ્રોક્ત પદને અર્થવાદ્ વિમપિરિખામ: આ ન્યાયના સામર્થ્યથી આ સૂત્રમાં પ્રથમાન્તરૂપે અનુવર્તિત કરાયું છે. Íરૂ૦॥
तेन छन्ने र ६ । २।१३१॥
તૃતીયાન્ત નામને છન્નરથાર્થમાં યથાવિહિત ત્રણ્ વગેરે પ્રત્યય થાય છે. વસ્ત્રેળ છનો ત્ય: આ અર્થમાં વસ્ત્ર નામને આ સૂત્રની સહાયથી ‘પ્રાગ્॰ ૬૧-૧રૂ’ થી.અણ્ પ્રત્યય. ‘વૃત્તિ:૦ ૭-૪-૧’ થી આદ્યસ્વર ૬ ને વૃદ્ધિ બા
૧૩૯