Siddhhemchandra Shabdanushasan Laghuvrutti Vivran Part 07

Author(s): Chandraguptavijay
Publisher: Mokshaiklakshi Prakashan

Page 105

ની સહાયથી ‘પ્રાર્ નિ૦ ૬-૧-૧રૂ' થી સદ્ પ્રત્યય. ‘વૃદ્ધિઃ૦ ૭-૪-૧’ થી આદ્યસ્વર બ ને વૃદ્ધિ જ્ઞ આદેશ... વગેરે કાર્ય થવાથી માહ્નનમ્ આવો પ્રયોગ થાય છે. (અહીં ‘નોઽપ૬૦ ૭-૪-૬૧' થી અન્ય ગન્ ના લોપની પ્રાપ્તિ હતી. તેનો ‘ળિ ૭-૪-૨' થી નિષેધ થાય છે.) અર્થભસ્મનો વિકાર.
અમથ્યાડચ્છાવન કૃતિ વ્હિમ્ ?= આ સૂત્રથી ઉપર જણાવ્યા મુજબ ભક્ષ્ય અને આચ્છાદનથી ભિન્ન જ વિકાર અને અવયવ અર્થમાં ષઠ્યન્ત નામને વિકલ્પથી મવદ્ પ્રત્યય થાય છે. તેથી મુત્તત્ત્વ વિરઃ અને વર્ષાતસ્ય વિાર: અહીં અનુક્રમે ભક્ષ્ય અને આચ્છાદન સ્વરૂપ વિકારાર્થમાં મુલ્ય અને ત્તિ નામને આ સૂત્રથી મવદ્ પ્રત્યય થતો નથી. તેથી ઉપર જણાવ્યા મુજબ સદ્ પ્રત્યય. આદ્યસ્વર ૐ અને ઞ ને વૃદ્ધિ સૌ અને આ આદેશ. ‘ગવર્ષે૦ ૭-૪-૬૮' થી અન્ય ૪ નો લોપ વગેરે કાર્ય થવાથી મૌાઃ સૂપ: અને વાર્પાસઃ પટ: આવો પ્રયોગ થાય છે. અર્થ ક્રમશઃ- મગની દાળ. રૂનું કપડું. I૪૬॥
-दर्भ-कूद - तृण- सोम-वल्वजात् ६।२।४७॥
ભક્ષ્ય અને આચ્છાદનથી ભિન્ન, વિકાર અને અવયવ અર્થમાં ષજ્યન્ત શર વર્ષ જૂવી તૃળ સોમ અને વત્ત્વજ્ઞ નામને નિત્ય મવદ્ પ્રત્યય થાય છે. शराणां दर्भाणां कूदीनां तृणानां सोमानां वल्वजानां वा विकारो ऽवयवो વા આ અર્થમાં શર, વર્મ, જૂવી, તૃળ, સોમ અને વત્ત્વજ્ઞ નામને આ સૂત્રથી મવદ્ પ્રત્યયાદિ કાર્ય થવાથી શરમયમ્ ; ટર્મમામ્; વીમયમ્ ; તુળમયમ્ ; સોમમયમ્ અને વત્ત્વનમયમ્ આવો પ્રયોગ થાય છે. અર્થ ક્રમશઃ- શર- ઘાસવિશેષનો વિકાર. ડાભ- ઘાસવિશેષનો વિકાર. કૂદીઘાસવિશેષનો વિકાર. તૃણનો વિકાર. સોમ-ઔષધિનો વિકાર. વલ્વજઘાસવિશેષનો વિકા૨. I૪૭ના
૧૦૨