Siddhhemchandra Shabdanushasan Laghuvrutti Vivran Part 07

Author(s): Chandraguptavijay
Publisher: Mokshaiklakshi Prakashan

Page 127

आग्रहायण्यश्वत्यादिकण ६।२।९९ ॥
સંજ્ઞાના વિષયમાં; પૌર્ણમાહ્યર્થ - પ્રથમાન્ત પ્રહાયળી અને સશ્વત્થા નામને ષષ્ટ્યર્થમાં [ પ્રત્યય થાય છે. બાપ્રહાયળી અશ્વત્યા વા પૌર્ણમાની ગસ્ય આ અર્થમાં તાદૃશ બાગ્રહાયળી અને સ્વત્વા નામને આ સૂત્રથી ખ્ પ્રત્યય. ‘વૃત્તિ:૦ ૭-૪-૧’ થી આદ્ય સ્વર ઞ ને વૃદ્ધિ ઞા આદેશ. ‘અવર્ષે ૭-૪-૬૮' થી અન્ય જ્ઞા અને ફ્ નો લોપ વગેરે કાર્ય થવાથી આપ્રહાયળિજો મામોડર્ધમાતો વા અને આવૃત્યિો માસોઽર્ણમાસો વા આવો પ્રયોગ થાય છે. અર્થ ક્રમશઃ- સંપૂર્ણ માગસર માસ અથવા અર્ધ માગસર માસ. સમ્પૂર્ણ આસો માસ અથવા અર્ધ આસો માસ. સ્॥
ચૈત્રી-જાતિની-પાનુની શ્રમબાપૂ નો દ્દારા૧૦૦ની
સંજ્ઞાના વિષયમાં પૌર્ણમાસ્યર્થક-પ્રથમાન્ત ચૈત્રી ાર્ત્તિી પાનુની અને શ્રવળા નામને ષષ્ટ્યર્થમાં વિકલ્પથી ફળ્યુ પ્રત્યય થાય છે. ચૈત્રી જાન્તિજી હાલ્ગુની શ્રવળા વા પીળમાસી લક્ષ્ય આ અર્થમાં તાદૃશ પૌર્ણમાસ્યર્થક પ્રથમાન્ત ચૈત્રી જાત્તિી ાનુની અને શ્રવળા નામને આ સૂત્રથી ફળ (ફળ) પ્રત્યય. ‘ઞવર્ષે ૭-૪-૬૮' થી અન્ય તથા ા નો લોપ. ‘વૃદ્ધિ:૦ ૭૪-૧’ થી આઘ સ્વર મૈં ને વૃદ્ધિ બા આદેશ વગેરે કાર્ય થવાથી નૈત્રિઃ ાન્તિવિજ: છાત્તુનિષ્ઠ અને શ્રાવળિઃ આવો પ્રયોગ થાય છે. વિકલ્પપક્ષમાં આ સૂત્રથી રૂ પ્રત્યય ન થાય ત્યારે ‘HIST દ્દ-૨-૧૮’ ની સહાયથી ‘પ્રાગ્ નિ॰ ૬-૧-૧રૂ′ થી અન્પ્રત્યયાદિ કાર્ય થવાથી ચૈત્રઃ હ્રાન્તિઃ ાળુન: અને શ્રાવળ: આવો પ્રયોગ થાય છે. અર્થ ક્રમશઃ- ચૈત્ર માસ અથવા પક્ષ. કાર્ત્તિક મહિનો અથવા પક્ષ. ફાલ્ગુન મહિનો અથવા પક્ષ. શ્રાવણ મહિનો અથવા
પક્ષ. ||૧૦૦||
૧૨૪