Book Title: Siddhhemchandra Shabdanushasan Laghuvrutti Vivran Part 07
Author(s): Chandraguptavijay
Publisher: Mokshaiklakshi Prakashan
View full book text
________________
कुत्सस्य गोत्रापत्यानि; वशिष्ठस्य गोत्रापत्यानि; गोतमस्य गोत्रापत्यानि અને અત્રે નોંત્રાપત્યાનિ આ અર્થમાં મૃત્યુ અશિસ્ ત વશિષ્ઠ અને ગૌતમ નામને ‘ઋષિ૦ ૬-૧-૬૬' થી ગળુ પ્રત્યય. અત્રિ નામને ‘તો ૬-૧-૭૨' થી વણ્ પ્રત્યય. આ સૂત્રથી તે अण् અને एयण् પ્રત્યયનો લોપ વગેરે કાર્ય થવાથી દૃાવ:; ઞસિ:; ભા; વશિષ્ઠ:; ગૌતમા: અને ત્રય: આવો પ્રયોગ થાય છે. અર્થ ક્રમશઃ- ભૃગુના ગોત્રાપત્યો. અગિરા ગોત્રાપત્યો. કુત્સના ગોત્રાપત્યો. વશિષ્ઠના ગોત્રાપત્યો. ગોતમના ગોત્રાપત્યો. અત્રિના ગોત્રાપત્યો. મૃત્યુ વગેરે નામો ૠષિવિશેષ વાચક છે. ૬૨૮ા
प्राग्भरते बहुस्वरादित्रः ६।१।१२९॥
બહુત્વવિશિષ્ટ પ્રાભરતગોત્રા (પ્રાગુ અને ભરત ગોત્રા) ર્થક ફેંગ્ પ્રત્યયાન્ત જે બહુસ્તરી નામ તેના ફેંગ્ પ્રત્યયનો સ્ત્રીલિગને છોડીને અન્યત્ર લોપ થાય છે. ક્ષીરરુમ્મસ્ય ગોત્રાપાનિ તેમ જ વાસ્ય ગોત્રાપત્યાનિ આ અર્થમાં ક્ષીરમ્પ અને હવ્વા નામને ‘ગત ફગ્ ૬-૧-૩૧' થી ગ્ પ્રત્યય. તેનો આ સૂત્રથી લોપ વગેરે કાર્ય થવાથી ક્ષીરના અને કાળા: આવો પ્રયોગ થાય છે. અર્થ ક્રમશઃક્ષીરકલમ્ભના પ્રાગોત્રાપત્યો. ઉદ્દાલકના ભરતગોત્રાપત્યો. પ્રામરત રૂતિ વિમ્?= આ સૂત્રથી ઉપર જણાવ્યા મુજબ બહુત્વવિશિષ્ટ પ્રાન્ અને ભરત જ ગોત્રાર્થક ગ્ પ્રત્યયાન્ત બહુસ્વરવાળા નામના ગ્ પ્રત્યયનો સ્ત્રીલિંગને છોડીને અન્યત્ર લોપ થાય છે. તેથી વાસ્ય ગોત્રાપાનિ આ અર્થમાં વાળ નામને ઉપર જણાવ્યા મુજબ ગ્ પ્રત્યય. તેનો આ સૂત્રથી લોપ ન થવાથી આઘસ્વર ૬ ને ‘વૃત્તિ:૦૭૪-૧' થી વૃદ્ધિ જ્ઞ આદેશ. ‘વર્ષે ૭-૪-૬૮' થી અન્ય ઞ નો લોપ વગેરે કાર્ય થવાથી વાાજ્ય: આવો પ્રયોગ થાય છે. અર્થ- વલાકના
૬૮
