Book Title: Siddhhemchandra Shabdanushasan Laghuvrutti Vivran Part 07
Author(s): Chandraguptavijay
Publisher: Mokshaiklakshi Prakashan
View full book text
________________
तिककितवाऽऽदी द्वन्द्वे ६।१।१३१॥
..
તિવજિતવારિ ગણપાઠમાંનાં કુન્દ સમાસમાંનાં સૈજાન વૈતવાન ઇત્યાદિ નામોના બહુત્વવિશિષ્ટ ગોત્રાર્થક પ્રત્યયનો સ્ત્રીલિંગને છોડીને અન્યત્ર લોપ થાય છે. સૈકાથનાશ્ત વૈતવાનિયષ્ય અને ગાયત્ર્ય વાયુમાડ્યું આ અર્થમાં તત્ત્વ સમાસ. આ સૂત્રથી તૈવાનિ અને વૈતવાનિ નામના (તિજોવે. ૬-૧-૧૦૭” થી વિહિત) ગાનિનું પ્રત્યાયનો તેમજ બિ નામના (‘ઉત૦ ૬-૧-રૂ' થી વિહિત) રૂનું પ્રત્યાયનો અને વામ નામના (શિવરઘુ દુ-9-૬૦” થી વિહિત) [ પ્રત્યયનો લોપ. વગેરે કાર્ય થવાથી તિરુતિવાદ અને ૩ળવામ: આવો પ્રયોગ થાય છે. અર્થ ક્રમશઃ- તિક અને કિતવના ગોત્રાપત્યો. ઉન્ન અને કકુભના ગોત્રાપત્યો. રૂકા
હવાવેતથા દારા
દ્રિ સંન્નકાદિ પ્રત્યયોનો પૂર્વસૂત્રોથી જે જે અવસ્થામાં લોપ થાય છે. તે રીતે અથતિ તે અવસ્થામાં દિસંજ્ઞાતિ પ્રત્યયાન્ત નામોના સમાસમાં અબદુત્વવિશિષ્ટાક દિ સંજ્ઞકાદિ પ્રત્યયનો લોપ થાય છે. બહુત્વવિશિષ્ટઈક દિ સંજ્ઞક પ્રત્યયનો લોપ આ પૂર્વે વિહિત છે જ. અબદુત્વવિશિષ્ટાર્થક દિ સંજ્ઞકાદિ પ્રત્યયના લોપ માટે આ સૂત્રનું પ્રણયન છે. ટૂથતિ માં આદિ પદથી; ગોત્રપ્રત્યયાધિકારથી ભિન્નાધિકારમાંના પણ દિ સંજ્ઞક પ્રત્યયનો લોપ આ સૂત્રથી થાય છે. વાળ્યસ્થ તીવ્વચ્છ શ્રી વૃશ્ય% આ વિગ્રહમાં ઉદ્ધ સમાસ. વાળ્ય નામના (‘વૃા. - રૂ-૬૪' થી વિહિત) દિ સંજ્ઞક ટેબ્લમ્ પ્રત્યયનો; નીર્ધ્વ ના ગ્ય પ્રત્યયનો (જે “પૃ૦િ ૭-૩-૬૦” થી વિહિત છે.); તેમજ કીડીવૃ98 નામના ગત્ પ્રત્યયનો (જે “વા . ૭-૩-૬૩ થી વિહિત છે) આ
૭૦
