Book Title: Siddhhemchandra Shabdanushasan Laghuvrutti Vivran Part 07
Author(s): Chandraguptavijay
Publisher: Mokshaiklakshi Prakashan
View full book text
________________
अब प्रारभ्यते षष्ठे ऽ ध्याये द्वितीयः पादः ।
रागाट्टो रक्ते ६।२।१॥
જેનાથી કપડા વગેરે રંગાય તેવા કુસુમ્માદિ દ્રવ્યને રાકહેવાય છે. તાદૃશ રાગવિશેષવાચક તૃતીયાન્ત નામને રક્તાર્થમાં યથાવિહિત | વગેરે પ્રત્યય થાય છે. “વાઘાતુ ૬-9-99” થી “વા' નો અધિકાર આ સૂત્રમાં પણ ચાલુ હોવાથી વિકલ્પપક્ષમાં આ સૂત્રથી વગેરે પ્રત્યય ન થાય ત્યારે વાક્ય અથવા સમાસ પણ થાય છે. એ સ્મરણીય છે. કુસુમેન રજીનું આ અર્થમાં “પ્રા| નિતા૬-૧-૧૩ ની સહાયથી સુષ્પ નામને આ સૂત્રથી ગળુ પ્રત્યય. “વૃધિ:૭-૪-૧' થી સુખ્ય નામના આદ્યસ્વર ૩ ને વૃદ્ધિ આદેશ. વ. ૭-૪-૬૮' થી અન્ય નો લોપ વગેરે કાર્ય થવાથી શ્રીસુ વાસ: આવો પ્રયોગ થાય છે. વિકલ્પપક્ષમાં
સુમેન રમ્ અને “સુબ્બરનું આવો પ્રયોગ થાય છે. અર્થ- કસુંબાથી રંગેલું વસ્ત્ર. અહીં યાદ રાખવું જોઈએ કે રંગવાના દ્રવ્ય તરીકે લોકમાં જે પ્રસિદ્ધ છે તદ્દાચક નામને જં આ સૂત્રથી તે તે પ્રત્યય થાય છે. માત્ર જેનાથી રંગાય છે તેનાથી (તે નામથી) આ સૂત્રથી ગળું વગેરે પ્રત્યય વિહિત નથી. તેથી તેન રમુ... ઈત્યાદિ સ્થળે આ સૂત્રથી વત વગેરે નામને વગેરે પ્રત્યય થતો નથી. છા
અક્ષા-કોરનારિ દારારા
તૃતીયાન્ત રક્ષા અને રોના નામને રક્તાર્થમાં રૂ[ પ્રત્યય થાય છે. ચાલયા રમુ અને સોનિયા રમું આ અર્થમાં અક્ષા અને વિના નામને આ સૂત્રથી જુ પ્રત્યય. “વૃદ્ધિધ.૦ ૭-૪-૧' થી આદ્યસ્વર ગો ને વૃદ્ધિ કી આદેશ. “મવર્ષે ૭-૪-૬૮ થી અન્ય મા નો લોપ વગેરે
८१
