Siddhhemchandra Shabdanushasan Laghuvrutti Vivran Part 07

Author(s): Chandraguptavijay
Publisher: Mokshaiklakshi Prakashan

Page 52

* ઘેગાવનારે રા દાવાળા
કેવલ ન નામને અને ન નામ છે અન્તમાં જેના એવા વૃત્તાન્ત નામને; ન નામ સમાસમાં ન હોય તો અપત્યાર્થમાં વિકલ્પથી ય અને
ગૂ (%) પ્રત્યય થાય છે. ગુરુત્વચાપત્યમ્ અને વહુનાપત્યમ્ આ અર્થમાં વન નામને અને વદુર નામને આ સૂત્રથી ય અને ગુ પ્રત્યય. “મવર્ષેo -૪-૬૮' થી અન્ય મ નો લોપ. યવન્ પ્રત્યાયની પૂર્વે આદ્ય સ્વર ૩ અને ૪ ને વૃદ્ધિ પી અને બા આદેશ વગેરે કાર્ય થવાથી ન્ય: વઢીનેય: અને વહુન્ય: વાદુ9ત્તેયવ: આવો પ્રયોગ થાય છે. વિકલ્પપક્ષમાં આ સૂત્રથી ય અને અન્ પ્રત્યય ન થાય ત્યારે ગુરુ અને વદુર નામને “કાવીનઃ ૬-૭-૧૬ થી રૂંન પ્રત્યયાદિ કાર્ય થવાથી ફરીનઃ અને વહુરીનઃ આવ પ્રયોગ થાય છે. અર્થ ક્રમશઃ -કુલીન. સારા કુલનું અપત્ય.
સમાસ તિ વિમ્ ?= આ સૂત્રથી ઉપર જણાવ્યા મુજબ કા શબ્દ સમાસમાં ન હોય તો જ કેવલ ૭ નામને અને તાન્ત નામને અપત્યાર્થમાં ય તેમજ યેનું પ્રત્યય થાય છે. તેથી શનિ (ગા
તત્તમ્) નામને આ સૂત્રથી ૩ તેમજ યેન્ પ્રત્યય થતો નથી; પરન્તુ ઉપર જણાવ્યા મુજબ પ્રત્યયાદિ કાર્ય થાય છે. જેથી નાટ્ય - કુનીન: આવો પ્રયોગ થાય છે. અર્થ- શ્રીમન્ત કુલનું અપત્ય. શા
दुष्कुलादेयण वा ६।१।९८॥
૩yત્ત નામને અપત્યાર્થમાં વિકલ્પથી પુણ્ય પ્રત્યય થાય છે. કુછુયાપત્યમ્ આ અર્થમાં દુષ્કા નામને આ સૂત્રથી ય (થ) પ્રત્યય. વૃધિ.૦ ૭-૪-9” થી ૬ ના ૩ ને વૃદ્ધિ મી આદેશ. ‘અવળું ૭-૪-૬૮' થી અન્ય નો લોપ.... વગેરે કાર્ય થવાથી સૌøતૈય: આવો
-
૪૯