________________
ધશ્રદ્ધા
આવશ્યક્તા નહિ હોવા છતાં, નીચેનાં કારણેાએ ઝઘડાએ ઉપસ્થિત થયા સિવાય રહેતા પણ નથી:
૧–અમુક જ પરિસ્થિતિના માનવાને ઉપયાગી થઈ શકે તેવા સાધન–સંચાગવાળા હોવા છતાં તે ધમ સવ માનવા માટે લાગુ કરવાની તેના અનુયાયીએની વધારે પડતી લાલચેાથી ઘણુ ઉત્પન્ન થાય છે.
૧૮
૨-ધર્મનું મૂળ તત્ત્વજ્ઞાન છે. જે ધાર્મિક આચારાની પાછળ માનવીને સતાષ આપી શકે તેવું તત્ત્વજ્ઞાન નથી, તે આચારો પાળવા માટે માનવી ધૈય ધારણ કરી શકતા નથી. સમસ્ત વિશ્વની ઘટમાળ કયી રીતે ચાલે છે ? એના રીતસર ખુલાસેા કરવામાં ન આવે, તે ધર્મના જિજ્ઞાસુને દી પણ સંતાષ થાય નહિ. આ રીતે ધર્મ અને તત્ત્વજ્ઞાનને નિકટનેા સંબંધ હાવાથી, તત્ત્વજ્ઞાન સંબંધી જે મતભેદો ઉભા થાય છે, તેને અજ્ઞાનથી ઝઘડા તરીકે કલ્પી લેવામાં આવે છે; પરન્તુ એ ઝઘડાએ તે તત્ત્વમેધ માટે અત્યંત જરૂરી છે. વર્તમાન સાયન્સના શેાધક વિદ્વાનામાં પણ ગભીર મતભેદ અને વાવવાદો હાવા છતાં, તેને સાયન્સની પ્રગતિના રોધક માનવામાં નથી આવતા, કિન્તુ જરૂરી માનવામાં આવે છે.
૩–ધર્મ પ્રચારનાં સાધને અને ગાઢવામાં તફાવત હાવાથી પણ ઝઘડા ઉત્પન્ન થાય છે. બધી જ પેઢીના વહીવટદારી માહાશ, વ્યવસ્થિત કે નિયમિત હૈાતા નથી, તેથી તે પ્રચારકે સમાજમાં અસતેષ પેદા કરે છે અને એ કારણે પણ ઝઘડા હાઈ શકે છે.
જગતમાં એક જ ધર્મ રહે અને ત્રીજા અધા લેાપ
