________________
શ૬
ધર્મ–શ્રદ્ધા જીવન માટેની આ સ્થિતિની કલ્પના કરે છે. આથી સ્વતંત્રતા તરફ તેનું મન ખેંચાય છે. પોતાની ફુરસદને અલ્પ સમય પણ તે પેતાની શક્તિને ખીલવવામાં કાઢે છે. થોડા વખતમાં જ તે, શરીરથી વસ્ત્ર દૂર કરવામાં આવે છે તે રીતિએ, કારખાનાથી દૂર થાય છે. થોડાં વર્ષો બાદ તે પિતા ઉપર મેટી જવાબદારીવાળાં કામે ઉઠાવવાને શક્તિસંપન્ન થાય છે અને તેના વચનથી લાખેનાં જીવન પલટાઈ જાય છે. પરિણામે આજે તે પિતાના આદર્શની સાથે એકમેક બની ગયેલ છે. - જેઓ બહુ વિચારશીલ નથી હોતા, તેઓ આ બધું ભાગ્યાધીન છે અગર તે અકસ્માતથી થાય છે, એમ માને છે. તેઓ સામા માણસના કેટલા પ્રયત્ન છે, કેટલે ભેગ છે, કેટલા પ્રમાણમાં નિષ્ફળતા છે, એ તરફ લક્ષ્ય પણ આપતા નથી. મનુષ્યના દરેક વ્યવહારમાં પરિણામનું માપ પ્રયત્નની દઢતા ઉપર અવલંબે છે.
મનની શાંતિ મનની શાંતિ–એ ડહાપણનું સુંદર રત્ન છે. આત્મિક સંયમમાં ખૂબ કાળજી અને પ્રયત્નનું એ પરિણામ છે. તેની હાજરી પરિપકવ અનુભવની નિશાની છે. જેટલા પ્રમાણમાં માણસ–વિચારેની અસર બાહ્ય સામગ્રી ઉપર કેટલી છે?—એવું સમજી શકે છે, તેટલા પ્રમાણમાં તેનું મન શાંતિને અનુભવ કરે છે. પછી તે તે જગતની હરેક સ્થિતિમાં કાર્ય–કારણ ભાવને વિચાર કરીને નિશ્ચિતપણે બેસી શકે છે. તેને કઈ જાતિનું દુઃખ થતું જ નથી. - શાંત માણસ પોતા પર કાબૂ રાખવા ઉપરાંત બીજાને
પણ પરિણા માણમાં
