________________
ક
-શ્રદ્ધા
સદ્ વસ્તુના એકાંતે નાશ થતા નથી. ઘટના ડીકરા થવાની વચ્ચે ઘટને એક ક્ષણ પણ રહેતા નથી કિન્તુ ઘટ પાતે જ ઠીકરારૂપ પરિણામ પામી જાય છે, દીપક તમ રૂપ ખનીજાય છે અને તળાવનું પાણી શીતળ પવનરૂપ ખની જાય છે, તેમ આત્મા છાડી તુરતજ અન્ય ભવને પ્રાપ્ત કરી લે છે કિન્તુ એક એક ભવ ક્ષણવાર પણ પેાતાની હયાતિ ગુમાવતા નથી.જેમ સત્ન એકાન્તે નાશ નથી તેમ અસા ઉત્પાદ પણ નથી: અન્યથા કૂમ રામાદિથી રજ્જુ આદિની ઉત્પત્તિ થઈ જવી જોઈએ પણ તેમ ખનતું નથી. આત્મા સત્ છે, માટે પરલેાક ગામી પણ છે.
કરવી ?
પ્રશ્ન॰ શરીરથી આત્મા અલગ છે, એની પ્રતીતિ શી રીતે
ઉત્તર૦ (૧) પ્રથમ તેા સુખદુ:ખની લાગણી જે શરીરસ્પશી નહિ પણ અત:સ્પશી છે, તે પરથી શરીરથી અલગ કેાઈ શક્તિવિશેષ શરીરમાં હયાતિ ધરાવે છે, તેના સ્પષ્ટ ખ્યાલ આવી શકે છે.
(૨) ઇન્દ્રિયા વિષયગ્રહણનાં સાધન છે પરન્તુ ઇન્દ્રિચેાની મદદથી વિષયને ગ્રહણ કરનાર કોઇ તત્ત્વ અલગ છે, એમ સિદ્ધ થાય છે. સાધકને સાધનની અપેક્ષા રહે છે, તેથી સાધક અને સાધન એક ન હેાઈ શકે.
(૩) પુદ્ગલના રૂપ–રસાદિ ગુણે! જાણીતા છે. એમાં કાઈ પણ ગુણુ એવા નથી કે—જે ચૈતન્ય તરીકે સાબીત થાય. ચૈતન્ય ગુણુ એ સર્વ કાઈને સ્વાનુભવ સિદ્ધ છે. એ ગુણના થમી તરીકે જે તત્ત્વ સાખીત થાય છે, તે જ આત્મા છે. ચૈતન્યનું ઉપાદાન મસ્તક સિદ્ધ થતું નથી, કારણકે મસ્તક એ ભૌતિક છે અને ચૈતન્યના વૈદ્યનમાં નિમિત્ત માત્ર છે.
