________________
૧૮
ધસ-શ્રદ્ધા
આપનાર ઇશ્વર નથી પણ સૌને પોતપેાતાના કર્મ પ્રમાણે સુખ દુઃખ મળ્યા જ કરે છે,એમ કહેવામાં આવે તેાકર્મ પ્રમાણે સુખ દુ:ખ મળે અને એ કર્મ કરાવનાર ઈશ્વર જ હાય તા એ કર્મની સજા જીવાત્માને થવી જોઇએ કે ઇશ્વરને ? ગુન્હા કરનાર કરતાં કરાવનાર બેવડા ગુન્હેગાર ગણાય. વળી ચારી કરાવનાર અને સજા કરનાર બન્ને એકજ વ્યક્તિ કેમ હાઇ શકે ?
માટે માનવુ જોઇએ કે આત્માને હાથે જે શુભાશુભ કર્મ થાય છે, તે ઈશ્વર કરાવતા નથી પણ આત્મા પોતે જ કરે છે. અને તેથી સુખદુ:ખ ઉપજાવનાર ઇશ્વર નથી પણ જીવનાં પેાતાનાં જ કર્મ છે. ઇશ્વર સઘળું સુખ દુ:ખ ઊપજાવનાર હેાય અને કર્માંમાં કાંઇ શક્તિજ ન હોય, તેા આખુ પદાર્થ –વિજ્ઞાન–શાસ્ર ખાટું ઠરે. પદાર્થોના પરમાણુઓમાં ફળ આપવાની શક્તિ રહેલી જ છે. પદામાં રહેલી શક્તિ અને સ્વભાવ ભિન્ન ભિન્ન પ્રકારનાં ક્ળાને આપે જ છે. સાકર સ્વભાવે મીઠી છે. લીમડા સ્વભાવે કડવા છે. આમલી સ્વભાવે ખાટી છે: તા તેનો ઊપયોગ કરનારને તે તેવા પ્રકારનું ફળ આપેજ છે. સામલના ડાઝથી મરણ થાય તે વખતે મરણુ વરે આપ્યું એમ માનવું, એના જેવી ખીજી મૂર્ખતા એક પણ નથી. સામલ તેવા પ્રકારના ઝેરી પરમાણુઓથી બનેલું છે, તેથી તેના ઉપભોગ કરનારના પ્રાણ જાય છે, તેમ કર્મના પણ પરમાણુએ જેવા પ્રકારના સ્વભાવવાળા હાય છે, તેવા પ્રકારનું સુખ દુઃખ જીવને આવ્યા કરે છે. સારૂં કામ કરનારને સારા બદલા મળે છેઃ નઠારૂ કામ કરવારને નઠારો બદલે
