________________
ધર્મ-શ્રદ્વા
મનુષ્ય શક્તિમય, બુદ્ધિમય અને પ્રેમમય છે, તેમજ પેાતાના વિચારાના માલિક છે અને તેટલા જ માટે પેાતાની દરેક અવસ્થા માટે પાતા પાસે જ ચાવી રાખે છે અને પેાતાની ઇચ્છા મુજબ પેાતાની અંદર પરાવર્તન અગર તે નવી સ્થિતિ ઉત્પન્ન કરવાની શક્તિ ધરાવે છે.
૨૩૪
નળી અને હલકામાં હલકી અવસ્થામાં પણ મનુષ્ય પોતાના માલિક જ છે, પણ તેવી અવસ્થામાં તે મૂર્ખ માલિક મની જાય છે: પર ંતુ જ્યારે તે પેાતાના વર્ઝનના મૂળ પાયા ઉપર પ્રયત્નપૂર્વક વિચાર કરે છે, ત્યારે તે શાણા માલિક મની જાય છે અને પેાતાની શક્તિને સાચે માગે વાપરે છે.
શેાધ કરવાથી અને ખાણુ ખાદવાથી જ સાનું અને હીરા પ્રાપ્ત થાય છે, તેવી જ રીતિએ આત્મા રૂપી ખાણુને ઉંડી ખાવાથી જ સત્યની પ્રાપ્તિ થાય છે. જો મનુષ્ય પેાતાની જાત ઉપર કાબુ રાખે, પોતાના વિચારાના પરિવતનની અસર પાતા ઉપર, બીજા ઉપર અને પેાતાના જીવન તથા સંયાગા ઉપર તપાસે, તેમજ ધીરજ અને ખ ંતપૂર્વક કાર્ય –કારણભાવના વિચાર કરે તથા તે જ્ઞાનની પ્રાપ્તિ માટે પોતાના દૈનિક અનુભવના ઉપયાગ કરે, તેા જરૂર તે માણસ ખાત્રી કરી શકે છે કે તે પાતે જ પાતાના વર્તનના બનાવનાર છે તથા પેાતાના જીવનના અને ભાગ્યના રચનાર છે. જે શેષ કરે
છે તે મેળવે છે અને જે ધક્કો મારે છે તે દરવાજાને ઉઘાડી શકે છે.’ એ ન્યાયે ધીરજ અને ખતથી મનુષ્ય જ્ઞાન રૂપ મંદિરના દરવાજામાં પ્રવેશ કરી શકે છે.
