________________
વિચાર અને વતન
૨૦
કરે છે માટે મેળવે છે એવું નથી, પરંતુ તે પાતે તેની કમાણી ભાગવે છે. પેાતાની ઇચ્છાઓ અને પ્રાના જે વિચારાની સાથે એકમેક થઇ જાય, તા જરૂર તેને સફળતા પ્રાપ્ત થાય છે.
હવે ત્યારે વિચારા કે—“વિચારાની અસર” એના અર્થ શે? તેના અર્થ એ જ છે કે માણસ બાહ્ય સંચેાગે સામે અળવા કરે છે, જ્યારે તેના કારણને પેાતાના હૃદયમાં પાષે છે. કાં તેા જાણવા છતાં આ કારણે વ્યસન બની ગયું છે માટે પાષાય છે અગર તેા અજાણપણે પેાતાની નબળાઈથી પાષે છે; પણ ગમે તે હા, તેની લડતમાં તેને પાછું જ પડવાનું થાય છે.
પેાતાની બાહ્ય સ્થિતિને સુધારવાને ઘણા ઇચ્છે છે, પરન્તુ પેાતાની જાતને સુધારવાને કોઇ ઇચ્છતું નથી અને તેથી જ તેઓને બંધનમાં રહેવું પડે છે. જે માણુસ આત્મશુદ્ધિથી પાછે હઠતા નથી, તે જરૂર પેાતાનું કાર્ય સાધી જાય છે. આ વસ્તુ જેટલી લૌકિક વસ્તુઓને લાગુ પડે છે, તેટલી જ લેાકેાત્તર વસ્તુઓને પણ લાગુ પડે છે. જે માણુસનું ધ્યેય કેવળ લક્ષ્મી પ્રાપ્ત કરવાનું છે, તેને પણ ખૂબ ખૂબ ભેગ આપવા પડે છે; તેા પછી જે પેાતાનું જીવન દ્રઢ અને સુસ્થિત જેવા માગે છે, તેને માટે તેા પૂછવાનું જ શું ? હવે એક માણસ દરિદ્રતાથી પીડાઇ રહ્યો છે. તે પેાતાની સાંસારિક સ્થિતિ સુધારાને બહુ જ આતુર છે, છતાં હમેશાં પેાતાના કામમાં આળસુ રહે છે અને માને છે કે-પાતે પેાતાના શેઠને છેતરવામાં ઠીક જ કરી રહ્યો છે : તેમજ ઉપરથી દલીલ કરે છે કે-શેઠે મને પૂરતા પગાર નથી આપતા !’
