________________
ધર્મ શ્રદ્ધા છે. સિદ્ધાત્માઓને રાગાદિને અભાવ હોય છે. તેથી રાગાદિના અભાવે સિદ્ધનાં જીને સંકલેશ રહિત જે સુખ થાય છે, તેજ સાચું અને સ્થિર સુખ છે. એ સુખને રાગાદિ રહિત આત્માઓજ જાણી શકે છે. સનિપાતના અભાવમાં થનારા સુખને સન્નિપાતથી ગ્રસ્ત આત્મા જેમ જાણું શકતું નથી, તેમ રાગાદિથી ગ્રસ્ત–રાગાદિને પરતંત્ર એવા આત્માઓ પણ રાગાદિના અભાવથી થનારા સુખને જાણ કે અનુભવી શક્તા નથી. સંસારમાં સુખીમાં સુખી ગણાતા આત્માઓના માથે પણ મરણાદિને ભય હોય છે. સિદ્ધના આત્માઓને એ ભય નથી, તેથી પણ સિદ્ધિનું સુખ અવ્યાબાધ છે. વળી બીજ બળી ગયા પછી જેમ અંકુર ઉત્પન્ન થતો નથી, તેમ કર્મ બીજ બળી ગયા પછી જન્મરૂપી અંકુરે પ્રગટ નથી. અને જન્મ નથી ત્યાં જરા કે મરણાદિને ભય પણ નથી. - સિદ્ધના જીવને સદાકાળ સુક્ય નિવૃત્તિ હોય છે. સંસારી સુખના અનુભવને આધાર પણ ઔસ્ક્ય નિવૃત્તિ ઉપર છે. પરંતુ ઈન્દ્રિય વિષયેના ભેગ પર્યન્ત થનારી
સુજ્ય નિવૃત્તિ સ્વલ્પકાળ માત્ર રહેવા વાળી છે. તથા એક નિવૃત્તિ અન્ય વિષયની ઉત્સુકતા ઉભી કરીને જ જાય છે. સિદ્ધના જીવોને તે નિવૃત્તિ સાર્વકાલિકી હોય છે, તેથી સિદ્ધિનું સુખ સર્વ સંસારી જીનાં સર્વ સુખો કરતાં પણ અનન્ત ગુણું અધિક હોય છે. . સંસારનું કોઈ પણ સુખ દુઃખ રહિત, સંપૂર્ણ કે અવિનશ્વર હોતું નથી. સિદ્ધિનું સુખ દુખ સહિત, સંપૂર્ણ અને અવિનશ્વર હોય છે.
