________________
ભક્તિ વાત સાત દુષ્ટ, ત િરત્ન કરે છે પિતાપિતાની જાતિમાં જે ઉત્કૃષ્ટ હોય, તે રત્ન ગણાય છે. શ્રી જિનેશ્વર દે જેમ સર્વ દેવ, દાનવ અને માનમાં ઉત્કૃષ્ટ હેવાથી પુરૂષરત્ન” ગણાય છે, તેમ તેમની પૂજા અને ભક્તિમાં પોતપોતાની જાતિમાં ઉત્કૃષ્ટ એવી જે જે વસ્તુઓ ગણાતી હોય, તે સર્વને ઉપયોગ કરવો ધર્મશાસ્ત્ર તથા માનસશાસ્ત્રની દ્રષ્ટિએ અત્યંત ઉપકારક છે. એ કારણે શ્રી જિન ભક્તિના વિધાનમાં દાંત, કેશ અને મલ જેવા પદાર્થોને ઉપયોગ પણ વિહિત છે. દાંતની જાતિમાં રત્નભૂત હાથીદાંત, કેશની જાતિમાં રત્નભૂત ચમરી ગાયના કેશ તથા શરીરના મલ જેવા પદાર્થમાં પણ કસ્તુરીયા મૃગની નાભિને મલ: જેને કસ્તુરી કહેવામાં આવે છે તેનો પણ ઉચિત ઉપયોગ વિહિત કરવામાં આવ્યો છે. કાષ્ટમાં ચન્દન, કુલમાં કમલ તથા ફુલના તાંતણાઓમાં કેસરને સ્થાન આપવામાં આવ્યું છે. ધાતુઓમાં સુવર્ણ, રસમાં દૂધઘી તથા વસ્ત્રના તાણાઓમાં રેશમ, એ વિગેરેને સ્થાન આપવામાં આવ્યું છે. સંગીત એ પણ એક સર્વોત્તમ કળા છે તેથી તેનું પણ સ્થાન શ્રી જિનભક્તિમાં હોય જ, એ નિર્વિવાદ છે. વિણા, વેણું, મૃદંગ, ઢેલ, તાંસા, નગારા વિગેરે વાજિંત્ર, એ સંગીતકળાનાં જ સાધન છે. સંગીત માટે તે તે વસ્તુઓ અનિવાર્ય છે. તેથી શ્રી જિનભક્તિમાં તેને ઉપગ એ દેષયુક્ત નથી કિન્તુ પરમ મંગળમય અને તત્વ દૃષ્ટિએ સર્વથા નિર્દોષ છે.
તેથી આવ્યું છે. સીસમાં દેશમાં એક રસ અને
