________________
પ્રાર્થના (a) મુક્તિમાર્ગને અહિતકારી–આત્મા નથી, કર્મ નથી, પલક નથી, વિગેરે.
(b) અતિ પ્રશંસનીય મૂલ ઉત્તર ગુણાની આરાધનામાં વિકારી. જેમકે–અહિંસાનું ફળ નથી, બ્રહ્મચર્યનું ફળ નથી, તપનું ફળ નથી, વિગેરે.
(c) વિદ્યમાન એવા આત્માદિ પદાર્થોની અન્યથા પ્રતીતિ કરાવનાર. જેમકે–આત્મા અણુરૂપ છે, આત્મા સર્વવ્યાપી છે, લેક સાત દ્વિપ–સમુદ્ર-પ્રમાણ છે, વિગેરે.
સત્ય અને અસત્યના મિશ્રણવાળી ભાષા. જેમકે–આ અશોકવન છે, આ આમ્રવન છે, આ ખરાબ ગામ છે, વિગેરે. અશેકવનમાં અશોકના વૃક્ષ છે માટે તે સત્ય છે અને અશેક સિવાયના વૃક્ષો પણ છે માટે અશકવન કહેવું, એ અસત્ય છે. એ રીતે આમ્રવનાદિ માટે પણ સમજી લેવું. આ ખરાબ ગામ છે, તેનું તાત્પર્ય એ નથી કે–ગામમાં રહેતા બધા માણસે ખરાબ છે: કિન્તુ ઘણાખરા ખરાબ છે, તેથી તે પણ સત્યાસત્યનું મિશ્રણ જ છે.
વસ્તુનું પ્રતિષ્ઠાપન કરવાની ઈચ્છા વિના કેવળ વ્યવહાર ચલાવવા ખાતર કે માત્ર સ્વરૂપનું પ્રતિપાદન કરવાની ખાતર જે સંબંધન, આઝા, વિધિ આદિ ભાષાને પ્રવેગ થાય છે, તે “અસત્યામૃષા” અપનામ “વ્યવહારભાષા” છે. જેમકેહે દેવદત્ત !” “ઘટ લાવ !” “મને ઘટ આપ !” ગાયને દેહ!” વિગેરે
શ્રીવીતરાગની પ્રાર્થના એ પણ વ્યવહારભાષા છે, કારણ કે–તેમાં કઈ પણ વસ્તુના પ્રતિષ્ઠાપનને આશય નથી,
