________________
ધમ–શ્રદ્ધા પ્રશ્ન છવ દુઃખને દેશી છતાં અશુભ કર્મો કેમ કરે છે?
ઉત્તર સુખ મેળવવાની અતિશય ઉત્સુક્તા અને સુખના ઉપાયનું અજ્ઞાન, એ જીવને અશુભ કર્મ કરવાનું મુખ્ય નિમિત્ત છે. વળી સુખના ઉપાયનું જ્ઞાન હોવા છતાં ઘણું વખત કર્મને પ્રેરાયો જીવ દુઃખનાં કારણોનું સેવન કરતો પણ જગતમાં પ્રત્યક્ષ દેખાય છે. ચેર, ચેરીના કણને જાણવા છતાં ચેરી કરે છે. વ્યભિચારી, વ્યભિચારની પીડાઓને સમજવા છતાં વ્યભિચાર કરે છે. રેગી, કુપથ્યનું દુખ જાણવા છતાં કુપથ્યનું સેવન કરે છે. વ્યાપારી, વ્યાપારની તકલીફ જાણવા છતાં વ્યાપારને ખેડે છે. જુગારી, જૂગટાનાં પરિણામ જાણવા છતાં જૂગટું રમે છે. એ વિગેરે જાણવા છતાં દુઃખ-ફળવાળું અશુભ કર્મ કરવાનાં પ્રત્યક્ષ ઉદાહરણ છે. એ જ દષ્ટાંતે જીવ દુઃખને દ્વેષી છતાં આગામી કાળે જેનાથી દુઃખ થવાનું છે એવાં જ કર્મો, પૂર્વકર્મ અને ભવિતવ્યતાદિને પ્રેરાય કરે છે, એમ સમજવાનું છે. તે પ્રશ્ન જીવ અરૂપી છતાં ઈન્દ્રિો અને હસ્તાદિની મદદ વિના કર્મોને કેવી રીતે ગ્રહણ કરે છે?
ઉત્તર૦ સંસારી જીવ અનાદિ કર્મ–સંબંધવાળે હોવાથી એકાંતે અરૂપી નથી, તો પણ ચર્મચક્ષુને અગોચર હેવાથી તેને આપણે અરૂપી કહીએ છીએ. તે કેવી રીતે કર્મ ગ્રહણ કરે છે, એ સમજવા માટે અનેક દષ્ટાંત છે. વનસ્પતિઓ, ઈન્દ્રિયો અને હસ્તપાદાદિની મદદ વિના જ આહાર ગ્રહણ કરે છે: સિદ્ધ કરેલા પારાની ગુટિકા, સ્વયમેવ દુગ્ધાદિનું પાન કરે છે. નાળીયેરનું ફળ, નાળીયેરીના
