________________
૫૦
ધર્મ-શ્રદ્ધા ઉત્તર૦ વસ્તુના પ્રત્યેક ધર્મને લગતી સ્યાદવાદની વિવેચનાને “સપ્તભંગી' કહેવામાં આવે છે. સાત વચન–પ્રકાપિને સમૂહ, તેનું નામ સપ્તભંગી છે. શબ્દ યા વાક્યનું કામ અર્થને બંધ કરાવવાનું હોય છે. વસ્તુનું સંપૂર્ણ પ્રકારે જ્ઞાન તે પ્રમાણ અને તેને જણાવનારું વાક્ય તે “પ્રમાણવાક્ય. વસ્તુના અમૂક અંશનું જ્ઞાન તે “નય અને તેને જણાવનારું વાક્ય તે “નયવાક્ય.” આ પ્રમાણુવાક્યો અને નયવાક્યને સાત વિભાગમાં વહેંચવા, એ સપ્તભંગી છે. વસ્તુના પ્રત્યેક ધર્મની વિવેચના સાત પ્રકારે જ થ શકે છે. તેથી ઓછા કે અધિક પ્રકારે નહિ. ઘટ વસ્તુને એક અનિત્ય ધર્મ લઈએ, ત્યારે તે સંબંધમાં ની પ્રમાણે વ્યવહાર થઈ શકે છે.
(૨) : સ્થાનિત્ય થવા (૨) ,, સ્થાન્નિત્ય જીવા
, સ્થાનિત્યઃ સ્થાનિય gવા (૪) , ચાલવષ્ય gવા
, સ્થાનિત્ય વ ચતવતવ્ય થવા (૬) , સ્થાનિત્ય વ ચતવતવ્ય ઇવ (૭) , સ્થાનિક પવ, ચાર્જિા gવ, ચાવવા
દરેક વસ્તુમાં અસ્તિત્વાદિ અનંત ધર્મો રહેલા છે. આ ધર્મોને કાલાદિથી ભેદ માનવામાં આવે ત્યારે એક શબ્દથી અનેક ધર્મોનો બોધ થઈ શકે નહિ. તેથી પ્રત્યેક ધર્મ ક્રમશ: અનેક શબ્દ દ્વારા કહેવા પડે, તેનું નામ કમ કથન છે. પરંતુ જ્યારે કાલાદિથી તમામ ધર્મોને અભેદ માનવામાં
