________________
ગાથા-૧૫
૩૨
યતિલક્ષણ સમુચ્ચય પ્રકરણ
આગળ વધારે છે. દાક્ષિણ્યતા આદિથી થયેલો આત્મપરિણામ ધર્મમાર્ગમાં આગળ વધવા ન દે. અલબત્ત કોઈક જીવવિશેષને દાક્ષિણ્યતા આદિથી ધર્મ કરતાં કરતાં સહજ ધર્મચિ જાગે અને ધર્મમાર્ગમાં આગળ વધે એવું બને. પણ બધા માટે એવું ન બને. આ અપવાદ ગણાય. મુખ્ય નિયમ એ કે સહજ ધર્મરુચિથી થયેલો આત્મ પરિણામ ધર્મમાર્ગમાં આગળ વધારે. . (૨) ઉત્તમ ગુણોને આપવામાં તત્પર - સહજ ધર્મરુચિથી થયેલો આત્મપરિણામ જીવને ઉત્તમ ગુણોને આપવામાં તત્પર હોય છે, અર્થાત્ સહજ થયેલા આત્મ પરિણામથી જીવમાં ઉત્તમ ગુણો પ્રગટે છે, આથી તે આગળ આગળના ગુણસ્થાનકે ચઢતો જાય છે.
(૩) સર્પને પેસવાની નળીની લંબાઈ જેવોઃ- સર્પને પેસવાની નળીની લંબાઈ સરળ હોય તો જ સર્પ તેમાં પ્રવેશી શકે, વક્ર હોય તો, ન પ્રવેશી શકે. તે રીતે પ્રસ્તુતમાં ચિત્ત સરળ હોય = ચિત્તમાં સરળતા હોય, વક્રતા ન હોય તો જ જીવ ધર્મમાર્ગમાં આગળ વધે. અહીં “સર્પને પેસવાની નળીની લંબાઈ જેવો પરિણામ માર્ગ છે” એમ કહીને સરળતા ગુણનું સૂચન કર્યું છે. જે જીવ સરળ બને તે જ મોક્ષમાર્ગને અનુસરી શકે. માટે જ કહ્યું છે ક - ધો શુદ્ધસ્ય વિઠ્ઠ = શુદ્ધ આત્મામાં ધર્મ હોય, અશુદ્ધ આત્મામાં ધર્મ ન હોય. કેવો જીવ શુદ્ધ બને ? એના જવાબમાં કહ્યું કે સોદી 3gમૂરિ-સરળ બનેલા આત્મામાં શુદ્ધિ હોય. પ્રશમરતિમાં પણ કહ્યું છે કે
नानार्जवो विशुद्ध्यति न धर्ममाराधयत्यशुद्धात्मा ।
धर्माद् ऋते न मोक्षो, मोक्षात् परं सुखं नान्यद् ॥ “આજીવથી રહિત (=માયાવી) મનુષ્ય વિશુદ્ધ બનતો નથી. અવિશુદ્ધ આત્મા ધર્મની આરાધના કરી શકતો નથી. ધર્મ વિના મોક્ષ મેળવી શકાતો નથી. મોક્ષના સુખથી ચઢિયાતું કોઈ સુખ નથી. આથી જેણે મોક્ષ સુખ મેળવવું હોય તેણે સરળ બનવું જોઈએ.
જે થયેલી ભૂલોને ગુરુની પાસે જરાય છૂપાવ્યા વિના જેવી રીતે થઈ હોય તેવી રીતે કહી દે, અને ગુરુએ આપેલા પ્રાયશ્ચિત્તોનું (શુદ્ધિ માટેના દંડનું) પાલન કરે તે શુદ્ધ બને છે. પણ માયાવી માનવ થયેલી ભૂલો ગુરુને
