________________
તિલક્ષણ સમુચ્ચય પ્રકરણ
૧૯૫
ગાથા-૧૫-૧૫૭-૧૫૮
यत्पुनः 'न च लभते' इत्यादिसूत्रमेकचारित्वे ॥ तत्पुनर्विशेषविषय, सुनिपुणबुद्धिभिर्द्रष्टव्यम् ॥१५६॥ पापं विवर्जयन् कामेषु तथाऽसज्यमानश्च ॥ तत्रोक्त एष पुनः गीतार्थ एव सम्भवति ॥१५७॥ ‘નાતો' અજ્ઞાની કિરિષ્યતિ ?' ત્યાતિવનતો : अव्यक्तस्य विहारोऽपि च निषिद्धः स्फुटं समये ॥१५८॥
કેવા સાધુને કયારે એકલા રહેવાની અનુજ્ઞા છે?
વળી એકાકી વિહાર સંબંધી ના નખેઝ ઇત્યાદિ જે સૂત્ર છે તે સૂત્ર સુનિપુણ બુદ્ધિમાનોએ વિશેષ વિષયવાળું જાણવું. (૧૫૬)
કારણ કે તે સૂત્રમાં પાપનો ત્યાગ કરતો અને વિષયોમાં આસક્ત નહિ બનતો એવો સાધુ કહ્યો છે. આવો સાધુ ગીતાર્થ જ સંભવે. (૧૫૭)
નાતો ઈત્યાદિ વચનથી તથા સનાળી વિં શાહી ઈત્યાદિ વચનથી અગીતાર્થ આવો ન હોય. વળી શાસ્ત્રમાં અગીતાર્થના વિહારનો સ્પષ્ટ 'નિષેધ કર્યો છે. વિશેષાર્થ- દશવૈકાલિક (બીજી ચૂલિકા ગા.૧૦)માં કહ્યું છે કેन या भेज्जा निउणं सहायं, गुणाहिअं वा गुणओ समं वा । एक्को वि पावाइ विवजयंतो, विहरिज कामेसु असज्जमाणो ॥ ' “કાલદોષથી જો પોતાનાથી અધિક ગુણવાળો, સમાન ગુણવાળો કે હીન ગુણવાળો પણ) સંયમના અનુષ્ઠાનોમાં કુશલ એવો સહાયક ન મળે તો સૂત્રોક્ત વિવિધ પ્રકારોથી પાપોનો (પાપનાં કારણ અસદ્ અનુષ્ઠાનોનો) ત્યાગ કરતો અને ઇંદ્રિયોના વિષયોમાં આસક્ત ન બનતો એકલો પણ વિચરે. (પણ પાસત્યાદિનો સંગ ન કરે.”
પ્રશ્ન - જો ગુરુકુલમાં જ રહેવાનું હોય તો દશવૈકાલિકમાં આ પ્રમાણે એકલા વિચારવાનું કેમ કહ્યું ? ' ઉત્તરઃ- દશવૈકાલિકમાં એકલા વિચરવાનું વિધાન વિશિષ્ટ સાધુને આશ્રયીને છે, નહિ કે બધા સાધુઓને આશ્રયીને. કારણ કે તે ગાથામાં એકલા
