________________
યતિલક્ષણ સમુચ્ચય પ્રકરણ
એકલા ભિક્ષા જનારને સ્ત્રી, શ્વાન, પ્રત્યનીક, ભિક્ષાવિશુદ્ધિ અને મહાવ્રત સંબંધી દોષો લાગે છે. માટે બીજાની સાથે ભિક્ષાએ જવું જોઇએ. વિશેષાર્થ:- (૧) સ્ત્રી સંબંધી દોષો (ઓનિર્યુક્તિ ભાષ્ય ગાથા ૨૨૨માં) આ પ્રમાણે છેવિવા-પડથવડ્યા, યારમનહંતિ જુમેળીિં ।
दारपिहणे य गहणं, इच्छमणिच्छे य दोसा उ ॥२२२॥ વિધવા, જેનો પતિ પરદેશ ગયો છે તેવી સ્ત્રી, જે સ્ત્રીને બહાર જવા ન દે-ઘર આદિમાં જ રાખે તેવી સ્ત્રી, આ ત્રણ પ્રકારની સ્ત્રીઓમાંથી કોઇ સ્ત્રી સાધુને ઘરમાં એકલો આવેલો જોઇને બારણું બંધ કરી દે અને વિષયસેવનની માંગણી કરે. આ વખતે જો સાધુ વિષયસેવન કરે તો સંયમનો નાશ થાય અને ન કરે તો તે સ્ત્રી લોકોને (પોતાનો દોષ જાહેર ન થાય એ માટે)· આ સાધુ મારી ઇજ્જત લે છે વગેરે ખોટું કહે. આથી શાસનની હીલના થાય.
ગાથા-૧૬૧
૧૯૮
(૨) એકલાનો શ્વાનથી પરાભવ થાય. (૩). સાધુ ઉપર દ્વેષભાવવાળો કોઇ શત્રુ એકલા સાધુનો પરાભવ કરે. (૪) એકીસાથે ત્રણ ઘરોમાંથી ભિક્ષા વહોરાવવા આવે ત્યારે એકલો બધી તરફ ઉપયોગ ન રાખી શકવાથી ભિક્ષા અશુદ્ધ બને. (૫) અશુદ્ધ ભિક્ષા લેવાથી પહેલા વ્રતનો ભંગ થાય. એકલો હોવાથી કોઇ નિમિત્ત વગેરે સંબંધી પ્રશ્ન પૂછે તો નિઃશંકપણે (આમ જ થશે એમ જકાર પૂર્વક) કહે તેથી મૃષાવાદ દોષ લાગે. ઘરમાં છૂટું પડેલું ધન જોઇને લેવાની ઇચ્છા થવાથી અદત્તાદાન દોષ લાગે. સ્ત્રીમુખનું નિરીક્ષણ આદિથી મૈથુન દોષ લાગે. સ્ત્રીમુખનું નિરીક્ષણ વગેરે કર્યા પછી તેમાં રાગ થવાથી પરિગ્રહ દોષ લાગે.
એકલા ભિક્ષા જનારને આ રીતે દોષો લાગતા હોવાથી બીજાની સાથે ભિક્ષા જવું જોઇએ. જો ભિક્ષા પણ બીજાની સાથે જવું જોઇએ તો વિહાર તો સુતરાં બીજાની સાથે જ કરવો જોઇએ. બીજાની સાથે વિહાર આદિ કરવાથી આ દોષોનો ત્યાગ કરવામાં પ્રાયઃ સમર્થ બને છે. (૧૬૦)
*
जाओ अ अजाओ य, दुविहो कप्पो य होइ विन्नेओ । इक्किको पुण दुविहो, समत्तकप्पो य असमत्तो ॥ १६९ ॥
