________________
ગાથા-૧૮૨
ર૩૪
યતિલક્ષણ સમુચ્ચય પ્રકરણ
પંથકમુનિ પણ યથાયોગ્ય ગુરુની વેયાવચ્ચ કરવા લાગ્યા, અને એકયોગનો બીજાયોગની સાથે વિરોધ ન આવે તે રીતે સદા સંપૂર્ણ સ્વક્રિયાને કરતા હતા. આચાર્ય કાર્તિક ચોમાસના દિવસે સ્નિગ્ધ-મધુર આહાર વાપરીને, સકલ કર્તવ્યોને છોડીને, શરીરના સર્વ અંગોને લંબાવીને સૂઈ ગયા. આવશ્યકને કરતા પંથકમુનિ પણ વિનય કરવામાં કુશળ હોવાના કારણે ખામણા નિમિત્તે મસ્તકથી તેમના ચરણોનો સ્પર્શ કર્યો. તેથી કુપિત થયેલા રાજર્ષિ બોલ્યા કે આજે આ નિર્લજ્જ કોણ ચરણોને સ્પર્શીને મને નિદ્રામાં અંતરાય કરવા પ્રવૃત્ત થયો છે ? આચાર્યને ગુસ્સે થયેલા જોઈને પંથકમુનિએ મધુરવાણીથી આ પ્રમાણે કહ્યું: ચાતુર્માસિક ખામણા કરવા માટે આપ મારાથી સંતાપ પમાડાયા છો. તેથી આ એક અપરાધની ક્ષમા આપો. આવું બીજીવાર નહિ કરું. કારણ કે લોકમાં ઉત્તમ પુરુષો ક્ષમાશીલ જ હોય છે. આ પ્રમાણે પંથકમુનિના વચનને સાંભળતા તે આચાર્યનું અજ્ઞાન સૂર્યોદય થતાં અંધકારની જેમ દૂર હટી ગયું. તે આચાર્ય વારંવાર પોતાની નિંદા કરીને વિશેષથી સંયમમાં ઉદ્યત થયા અને શુદ્ધપરિણામવાળો તેમણે કરી ફરી મુનિને ખમાવ્યા. બીજા દિવસે મંડુકરાજાને કહીને બંને શૈલકનગરથી નીકળીને ઉગ્રવિહારથી વિચરવા લાગ્યા. આ વૃત્તાંત જાણીને શેષ મંત્રીમુનિઓ પણ તેમના ભેગા થઈ ગયા. શુદ્ધવિધિથી લાંબા કાળ સુધી વિચરીને અંતસમયે સિદ્ધગિરિ ઉપર ચઢ્યા. ત્યાં બે માસનું અનશન કરીને શૈલેશીકરણ કરીને શૈલક મહર્ષિ પાંચસો સાધુઓની સાથે લોકના અગ્રભાગે રહેલા મુક્તિપદને પામ્યા.
હે સાધુજનો ! આ પ્રમાણે પંથકમુનિનું નિર્મલ અને ચારિત્રથી ઉત્પલ વૃત્તાંત સાંભળીને સમ્યકજ્ઞાનાદિગુણોથી યુક્ત ગુરુકુલનું તેવી રીતે ઉત્કૃષ્ટ સેવન કરો કે જેથી સ્કુરાયમાન ગુણ શ્રેણિવાળા બનીને ક્યારેક શુદ્ધસંયમમાં સીદાતા ગુનો પણ વિસ્તાર કરવા માટે સમર્થ બનો.
આ પ્રમાણે પંથકમુનિનું કથાનક પૂર્ણ થયું. (૧૮૧) नणु सेलगसेवाए, जइ लद्धं सेलगस्स सीसत्तं । तं मुत्तूण गयाणं, ता पंचसयाण तमलद्धं ॥१८२॥
