________________
યતિલક્ષણ સમુચ્ચય પ્રકરણ
છે. પાસસ્થા વગેરે દ્રવ્યલિંગી છે. દ્રવ્યલિંગી એટલે આચરણ વગરનો, માત્ર આજીવિકા માટે જૈન સાધુવેષને ધારણ કરનાર. અર્થાત્ મિથ્યાર્દષ્ટિ ગૃહસ્થ, ચકાદિ અને પાસસ્થાદિક એ ત્રણે સંસારના હેતુ છે. (૧૨૦)
ગાથા-૨૦૬
૨૫૦
ગૃહસ્થો અને ચરક વગેરે સંસારમાં ભટકનારા થાઓ, પણ ભગવાનનો વેશ ધારણ કરનારાઓ સંસારમાં ભટકનારા કેવી રીતે થાય ? આવા પ્રશ્નનો ઉત્તર આપતા શ્રી ધર્મદાસગણી કહે છે કે
સંસારમાં પરિભ્રમણ કરી રહેલા સર્વજીવોએ અનંતવાર રજોહરણાદિ દ્રવ્યલિંગોને ગ્રહણ કર્યા છે અને મૂકયા છે.’” (ઉ.મા. ગા. ૫૨૧)
ત્રણ સંસારમાર્ગ છે અને ત્રણ મોક્ષમાર્ગ છે એમ જે કહ્યું તે સારું કહ્યું. પણ જે લાંબા કાળ સુધી સુસાધુના વિહારથી વિચરીને પાછળથી કર્મપરતંત્રતાથી શિથિલતાનું આલંબન લે તેને કયા પક્ષમાં મૂકાય ? આવા પ્રશ્નનું સમાધાન કરતા શ્રી ધર્મદાસ ગણી કહે છે કે
“સારણા આદિથી કંટાળીને જેઓ ગચ્છની બહાર થઇ ગયા છે, એટલે કે ગુરુની કે સમુદાયની નિશ્રાનો ત્યાગ કરીને સ્વેચ્છાથી વિચરે છે અને એથી જિનવચનથી બહાર થયેલા છે=દૂર ખસી ગયેલા છે. તેમને ચારિત્રના કાર્યમાં પ્રમાણ ન માનવા, કિંતુ સૂત્રને જ પ્રમાણ માનવું.’ (ઉપ.મા.ગા. પર૫)
અહીં દૃષ્ટાંત આ પ્રમાણે છે
તે કાળે અને તે સમયે તુંગિકા નામની નગરી હતી. તેનું વર્ણન રાયપ્રસેણિકસૂત્રની જેમ જાણવું. તે નગરીમાં ક્ષાન્ત, દાન્ત, જિતેંદ્રિય, પાંચ સમિતિ-ત્રણ ગુપ્તિના પાલક, ગુતેંદ્રિય, વિશુદ્ધ બ્રહ્મચારી, મમતાથી રહિત, પરિગ્રહથી રહિત, બાહ્ય-અત્યંતરગ્રંથિથી રહિત, લોકપ્રવાહથી રહિત (અથવા શોકથી રહિત), કાંસાના પાત્રની જેમ લેપથી (=આસક્તિથી)રહિત, શંખની જેમ કાલિમાથી (=અતિચારથી)રહિત, યાવત્ અપ્રતિહતગતિવાળા ઇત્યાદિ ગુણોથી યુક્ત એક સાધુ મધ્યાહ્નસમયે ભિક્ષાચર્યાથી ભમતાં ભમતાં એક શ્રાવકના ઘરમાં પ્રવેશ્યા. તેને જોઇને શ્રાવિકા અત્યંત હર્ષ પામી. આહાર લેવા માટે ઘ૨માં ગઇ. તેટલામાં સાધુ ઘરના દરવાજાને જોઇને આહાર વહોર્યા
