________________
તિલક્ષણ સમુચ્ચય પ્રકરણ
૨૫૧
ગાથા-૨૦૬
વિના અને કંઈ પણ બોલ્યા વિના પાછા ફર્યા. ઘરમાં આવેલી શ્રાવિકા સાધુને ન જોવાથી હું પુણ્યહીન છું, અધન્ય છું, ઇત્યાદિ બોલતી દરવાજા આગળ ઊભી રહી. તે જ ક્ષણે બીજા સાધુ આહાર વહોરવા આવ્યા. તેમને આહાર વહોરાવીને શ્રાવિકાએ પુછ્યું: હે મુનીશ્વર ! એક સાધુ મારા ઘરે આવ્યા હતા. તેમણે ભિક્ષા ન લીધી. પછી તમે આવ્યા. તે સાધુએ કયા કારણથી ભિક્ષા ન લીધી ? સાધુએ કહ્યું: બીજાના ભાવને ભાંગી નાખનારા આવા ધર્મના ઢોંગી ઘણા હોય છે. શ્રાવિકા તે વચન સાંભળીને અત્યંત દુઃખ પામી. ત્યારબાદ ત્રીજા સાધુ તે ઘરમાં આહાર માટે આવ્યા. તેને પણ વહોરાવીને પ્રથમ સાધુનો વૃત્તાંત કહ્યો. તેમણે કહ્યું: હે ભદ્ર ! તમારા ઘરનું બારણું નીચું છે. તેથી તેમણે ભિક્ષા ન લીધી. કારણ કે આગમમાં કહ્યું છે કે
( નસ્થ =જયાં અવવનવૃવિમો = નેત્રોથી ન દેખી શકાય તેવું નીયદુવા = ઘરનું દ્વાર નીચું (કે નાનું) હોય, તમi = અંધારું હોય, રુદ્ર = કોઠાર-ઓરડા વગેરેમાં જઈને ભિક્ષા લેવાની હોય, તે ઘરોને તજે. કારણ કે તેના સ્થાને પUTI = ત્રસાદિ જીવો કે સ્થાવર સજીવપદાર્થો ટુડન્ત = દુષ્પતિલેખ્ય બને.
અંધારામાં ઈર્યાસમિતિનું પાલન ન થાય. વિશેષમાં ચોરી અને અબ્રહ્મ વગેરેના કલંકની પણ સંભવ રહે. દ્વાર નાનું હોય ત્યાં પ્રવેશવામાં કષ્ટ પડે. તેથી શરીરે બાધા પણ થાય વગેરે દોષોનો સંભવ રહે. (દશવૈ. અ. ૫ ઉ. ૧ ગા૦ ૨૦)
" તો માત્ર વેશધારી છું. હું સાધુના આચારોને પાળવા માટે અસમર્થ છું. મારું જીવન નિષ્ફલ છે. તે મહાત્મા ધન્ય છે, કૃતકૃત્ય છે, જેથી મુનિઓના આચારને પાળે છે. (આમ કહીને) તે પણ સ્વસ્થાને ગયા.
સંવગ્નિપાક્ષિક-શુકલપાક્ષિક-કૃષ્ણપાક્ષિક અહીં ભાવના આ પ્રમાણે છે- પ્રથમ સાધુ શુકલપાક્ષિક અને હંસની પાંખો સમાન છે. હંસની બંને પાંખો શુકલ હોય છે, તેમ શુલપાક્ષિક સાધુ પણ અંદરથી અને બહારથી એમ બંને પ્રકારે શુકુલ(નિર્મલ) હોય છે. બીજો સાધુ કૃષ્ણપાક્ષિક અને કાગડાની પાંખો સમાન જાણવો. કાગડાની બંને પાંખો કૃષ્ણ હોય છે. તેમ કૃષ્ણપાક્ષિક સાધુ પણ અંદર અને બહાર મલિન હોવાથી બંને રીતે
