________________
તિલક્ષણ સમુચ્ચય પ્રકરણ
૨૭૯
ગાથા-૨૨૩
નથી.. પછી રાજા અને મંત્રી કૃત્રિમ ઘેલા થઈ તેઓની મધ્યમાં રહેવા લાગ્યા અને પોતાની સંપત્તિ ભોગવવા લાગ્યા. જયારે પાછો શુભ સમય આવ્યો અને શુભ વૃષ્ટિ થઈ ત્યારે તે નવીન વૃષ્ટિના જળનું પાન કરવાથી સર્વે મૂળ પ્રકૃતિવાળા (સ્વસ્થ) થયા. આ પ્રમાણે દુઃષમા કાળમાં ગીતાર્થ મુનિઓ પણ વેશધારીઓની સાથે તેમની જેવા થઈને રહેશે, પરંતુ ભવિષ્યમાં પોતાના સમયની ઈચ્છા રાખ્યા કરશે.” (રરર) अत्थपयभावणाओ, अरत्तदुट्ठस्स सुद्धचित्तस्स । दोसलवे वि विणस्सइ, ण भावचरणं जओ भणिअं ॥ २२३॥ अर्थपदभावनयाऽरक्तद्विष्टस्य शुद्धचित्तस्य ॥ दोषलवेऽपि विनश्यति न भावचरणं यतो भणितम् ॥ २२३ ॥
અર્થપદોના ચિંતનથી રાગ-દ્વેષ રહિત બનેલા અને શુદ્ધચિત્તવાળાનું સૂક્ષ્મદોષો હોય તો પણ ભાવચારિત્ર નાશ પામતું નથી. કારણ કે નીચે પ્રમાણે કહ્યું છે. “
: વિશેષાર્થ- અર્થપદના ચિંતનથી- અર્થબોધકપદો તે અર્થપદો. અર્થપદોના ચિંતનથી જીવને કયાંય રાગ-દ્વેષ કરવા જેવા નથી એવું સમજાય છે, પછી રાગદ્વેષ જીતવાનો અભ્યાસ કરીને જીવ રાગ-દ્વેષ રહિત બને છે. ચિલાતિપુત્રે ઉપશમ, વિવેક અને સંવર એ ત્રણ અર્થપદોના ચિંતનથી રાગ-દ્વેષ ઉપર વિજય મેળવ્યો. જ્ઞાનસાર જ્ઞાનઅષ્ટક ગાથા બીજીમાં આ જ અર્થનું સૂચન કર્યું છે. તે આ પ્રમાણેनिर्वाणपदमप्येकं भाव्यते यन्मुहुर्मुहुः । तदेव ज्ञानमुत्कृष्टं, निर्बन्धो नास्ति भूयसा ॥२॥
“મોક્ષના સાધનભૂત એક પણ પદની જે વારંવાર ભાવના (=આગમ અને મૃતયુક્તિથી મનન) થાય તે જ જ્ઞાન ઉત્કૃષ્ટ છે. ઘણું ભણવાનો આગ્રહ નથી.”
સાવધાની- આનો અર્થ એ નથી કે ઘણું ન ભણવું. સમ્યગ્દર્શનાદિ ગુણોની રક્ષા, શુદ્ધિ અને વૃદ્ધિ માટે ઘણું ભણવાની જરૂર છે. અહીં ઘણું
