________________
યતિલક્ષણ સમુચ્ચય પ્રકરણ
असमाप्तकल्पाजातकल्पवतां साधूनां ओघेन - उत्सर्गेण न भवति - नास्ति आभाव्यंक्षेत्रतद्गतशिष्यभक्तपानवस्त्रपात्रादिकमागमप्रसिद्धं तत्रेयमाभाव्यव्यवस्था - "मासो वा चउरो वा खेत्तं साहम्मियाण आभवति । सोऽवि य पुव्वपविट्ठो तत्त (जात) समत्तो असोया य ॥ १ ॥ जं इंदखेडखेत्तं राया वा जत्थ सिट्ठिणो जुत्तं । तं मोत्तुमन्त्रखेत्तं पंचक्कोसं जतीणेयं ॥ ૨॥'' ત્યાદિ ॥ ૨૬ ॥ (પાશ ગાથા ૨૭-૨૮-૨૨)
ગાથા-૧૬૧-૧૬૨-૧૬૩
૨૦૦
‘ન યા તમેગ્ગા' એ સૂત્ર વિશેષ વિષયવાળું છે તેનું સમર્થન કરે છે
કલ્પના જાત અને અજાત એમ બે પ્રકાર છે. એ બે પ્રકારના સમાપ્ત અને અસમાપ્ત એમ બે પ્રકાર છે. (૧૬૧)
ગીતાર્થનો કે ગીતાર્થની નિશ્રાવાળા સાધુઓનો વિહાર જાતકલ્પ છે. અગીતાર્થનો કે ગીતાર્થ નિશ્રા વિનાના સાધુઓનો વિહાર અજાતકલ્પ છે. ચોમાસા સિવાય શેષકાળમાં પાંચ સાધુઓનો વિહાર સમાપ્તકલ્પ છે, તેનાથી ઓછા (ચાર વગેરે) સાધુઓનો વિહાર અસમાંહ્રકલ્પ છે. (૧૬૨)
ચોમાસામાં સાત સાધુઓ રહે તે સમાપ્તકલ્પ અને તેનાથી ઓછા (છ વગેરે) રહે તે અસમાપ્તકલ્પ છે. ચાતુર્માસમાં માંદગી આદિ થાય તો બીજા સ્થળેથી સાધુ આવી શકે નહિ, એથી જોઇએ તેટલી સહાયતા મળી શકે નહિ. માટે ચોમાસામાં જઘન્યથી સાત સાધુઓને રહેવાનું વિધાન છે.
જે સાધુઓ અસમાપ્તકલ્પવાળા અને અજાતકલ્પવાળા છે, અર્થાત્ અપૂર્ણ સંખ્યાવાળા અને અગીતાર્થ છે તેમનું ઉત્સર્ગથી (=સામાન્યથી) કંઇપણ આભાવ્ય (=માલિકીનું) થતું નથી. અર્થાત્ તેવા સાધુઓ જે ક્ષેત્રમાં વિચરતા હોય તે ક્ષેત્ર અને તે ક્ષેત્રમાંથી પ્રાપ્ત થયેલ શિષ્ય, આહાર-પાણી, વસ્ત્રપાત્ર વગેરે કંઇપણ તેમની માલિકીનું થતું નથી–તેના ઉપર તેમનો હક્ક થતો નથી. આભાવ્યની (=માલિકીની) વ્યવસ્થા આ પ્રમાણે છે
* मासो वा चउरो वा, खेत्तं साहम्मियाण आभवति ।
सोविय पुव्वपविट्ठो, जातसमत्तो असोया य ॥ जं इंदखेडखेत्तं, राया वा जत्थ सिट्टिणो जुत्तं । तं मोत्तुमन्नखेत्तं, पंचक्कोसं जतीणेयं ॥
પ્રેસની યાદીઃ- યાતિ-૧. પી. એમ. ફાઇવમાં જવું.
