________________
ગાથા-૧૬૯
૨૧૦.
તિલક્ષણ સમુચ્ચય પ્રકરણ
કરતા એવા તેમના વિવાદનો અંત લાવે તેવો બીજો કોઈ આગમકુશળ ન હતો. આથી બધાએ સાવદ્યાચાર્યને જ પ્રમાણ કરીને દૂરદેશથી બોલાવ્યા. વિહાર કરતાં કરતાં સાત મહિને સાવઘાચાર્ય ત્યાં પધાર્યા. એક સાધ્વીજીએ શ્રદ્ધાથી સાવદ્યાચાર્યને પ્રદક્ષિણા આપીને જલદીથી મસ્તકવડે ચરણોને સ્પર્શનિ વંદન કર્યું. ચૈત્યવાસીઓએ આ જોયું.
એકવાર સાવદ્યાચાર્ય ચૈત્યવાસીઓની સમક્ષ શાસ્ત્રના અર્થો કહી રહ્યા હતા ત્યારે આ જ મહાનિશીથના પાંચમા અધ્યયના વ્યાખ્યાનમાં આ (=નીચે પ્રમાણે) ગાથા આવી.
जत्थित्थीकरफरिसं, अंतरियं कारणे वि उप्पन्ने । .. પરિહા વિ રિઝ યં, તું છે મૂળ મુખમુદ્ધ if I -
હે ગૌતમ! જે ગચ્છમાં કારણ ઉત્પન્ન થયું હોય તો પણ સ્ત્રીના હાથનો સ્પર્શ પદવી આદિની પ્રાપ્તિ થવાના કારણે પૂજાને યોગ્ય એવા આચાર્ય વગેરે સ્વયં વ્યવધાનથી (=પરંપરાએ) પણ કરે તો પણ તે ગચ્છને મૂલગુણથી રહિત જાણવો.
સ્વયં શંકિત બનેલા સાવદ્યાચાર્ય વિચાર્યું કે સાધ્વીએ મારા ચરણોને સ્પર્શનિ વંદન કર્યું તે આમણે જોયું છે. તેમણે પહેલાં પણ મારું સાવદ્યાચાર્ય એવું નામ પાડ્યું છે. હમણાં આ ગાથાનો. સત્ય અર્થ કહેવામાં બીજું પણ કંઈક કરશે. અસત્ય પ્રરૂપણામાં તો મોટી આશાતના અને અનંત સંસાર થાય. તેથી શું કરું ? અથવા જે થવાનું હોય તે થાઓ, સાચો જ અર્થ કહું. આ પ્રમાણે વિચારીને ગાથાનો સાચો અર્થ કહ્યો. પાપી એવા તેમણે કહ્યું: જો એમ છે તો તમે પણ મૂલગુણ રહિત છો. કારણ કે વંદન કરતી સાધ્વીએ તમારો સ્પર્શ કર્યો છે. તેથી અપજશના ભયવાળા તેમણે વિચાર્યું કે શું ઉત્તર આપું ? આચાર્ય આદિએ કોઈ પણ પાપસ્થાન ત્રિવિધ ત્રિવિધથી ન સેવવું જોઈએ, જે સેવે છે તે અનંતકાળ સુધી સંસારમાં ભમે છે. સાવઘાચાર્યને વિલખા પડેલા જોઈને તેમણે કહ્યું: ઉત્તર કેમ આપતા નથી ? તેમણે વિચાર્યું શું કહું? પછી તેમણે અનંત સંસારનો સ્વીકાર કરીને કહ્યું: અયોગ્યને શાસ્ત્રનો અર્થ ન કહેવો જોઈએ. જેમ માટીના કાચા ઘડામાં નાખેલું પાણી કાચા ઘડાનો નાશ કરે છે, તેમ અયોગ્યને
