________________
ગાથા-૧૬૫
૨૦૨
યતિલક્ષણ સમુચ્ચય પ્રકરણ
દશવૈકાલકિનું વચન વિશેષ વિષયવાળું છે એની સ્પષ્ટતા કરતા ગ્રંથકાર કહે છે.
આ પ્રમાણે આગમવચનો સામાન્ય સાધુને એકલા રહેવાનો નિષેધ કરનારા હોવાથી નયા તમેઝા એ દશવૈકાલિકનું સૂત્ર ગીતાર્થ સાધુ સંબંધી છે, તેમાં પણ બીજો તેવો કોઈ સહાયક સાધુ ન મળે તો જ છે, અર્થાત્ બીજો તેવો કોઈ સહાયક સાધુ ન મળે તો જ ગીતાર્થ સાધુને એકલા વિચરવા સંબંધી છે. અગીતાર્થે તો બીજાની સાથે જ રહેવું જોઈએ. કાસ્સ કે (પંચકલ્પભાષ્યમાં) કહ્યું છે કે-“છકાયજીવોની દયામાં તત્પર સંવેગી પણ ખરાબ કાળમાં સંવિગ્નગીતાર્થનો જોગ ન મળે તો પાસત્યો વગેરે પાંચમાંથી . કોઈ એકની સાથે રહે. (પણ એકલો ન રહે.)”
આથી નિપુણોએ દશવૈકાલિકનું નયા તમેઝા એ સૂત્ર અહીં જણાવેલી આગમયુક્તિથી બીજો તેવો સહાયક ન મળે તો જ ગીતાર્થ સાધુ સંબંધી છે એમ સમજવું. (૧૬૪) इक्कस्स पुणो तस्स वि, विसमे काले तहा वि ण विहरे । जणअववायभयाओ, ववढिओ एस तंतंमि ॥१६५॥
સ્થ પુનસ્તસ્યપિ વિષ(:) (ત:) તથાપિ વિરેન્ | जनापवादभयाद् व्यवस्थित एष तन्त्रे ॥१६५॥..
તથા સહાયક રહિત એકલો સાધુ જો. વિષમકાળ પ્રાપ્ત થાય તો પણ જન અપવાદના ભયથી એકાકી ન વિચરે. આ સિદ્ધાંત શાસ્ત્રમાં (પંચકલ્પભાષ્યમાં) નિશ્ચિત થયેલો છે.
વિશેષાર્થ-તહાવિ- તો પણ એ શબ્દોનો અર્થ આ પ્રમાણે છે-“ઉક્ત ગીતાર્થ સાધુ સહાયક મળે તો એકાકી ન વિચરે, તથા વિષમકાળ પ્રાપ્ત થાય તો પણ એકાકી ન વિચરે.” સહાયક ન મળે તો પણ જો વિષમકાળમાં એકાકી વિચરે તો “આ સાધુ એકાકી વિચરે છે” ઇત્યાદિ લોકાપવાદ થાય.
અહીં વિષમકાળ એટલે લોકો ઘણા અજ્ઞાન હોય અને એથી સુસાધુને અને કુસાધુને ઓળખી ન શકવાથી સારા પણ એકાકી સાધુની નિંદા કરે તેવો કાળ. (૧૬૫)
