________________
યતિલક્ષણ સમુચ્ચય પ્રકરણ
વિચરનારનું ‘પાપનો ત્યાગ કરતો’’ એવું વિશેષણ છે. અગીતાર્થ પાપનો ત્યાગ કરી શકે નહિ. કારણ કે (દશવૈકાલિક અ. ૪ ગા. ૧૦માં) કહ્યું છે કે
ગાથા-૧૫૯
૧૯૬
पढमं नाणं तओ दया, एवं चिट्ठइ सव्वसंजए । अन्नाणी किं काही, किंवा नाहीइ छेयपावगं ॥ १०॥
પહેલાં જીવોનું સ્વરૂપ, જીવોના સંરક્ષણનો ઉપાય, જીવોના સંરક્ષણનું ફલ વગેરે સંબંધી જ્ઞાન અને પછી દયા, એમ દીક્ષિત બધા જ્ઞાનપૂર્વક ક્રિયા કરનારા હોય છે. જીવોનું સ્વરૂપ આદિથી અજ્ઞાન જીવશું કરશે ? અને હિત-અહિતને કેવી રીતે જાણશે ?
“અગીતાર્થ પાપનો ત્યાગ કરી શકે નહિ” એ વિષય આ વચનથી સિદ્ધ થાય છે. વળી શાસ્ત્રમાં અગીતાર્થના વિહારનો પણ સ્પષ્ટ નિષેધ છે. આથી પૂર્વોક્ત એકાકી વિહાર સંબંધી સૂત્ર વિશિષ્ટ સાધુની અપેક્ષાએ છે, કોઇ પણ સાધુની અપેક્ષાએ નહિ. (૧૫૮)
गीयत्थो अ विहारो, बीओ गीयत्थनीसिओ भणिओ । एत्तो त अविहारो, नाणुन्नाओ जिणवरेहिं ॥ १५९ ॥ गीतार्थश्च विहारो द्वितीयो गीतार्थनिश्रितो भणितः ॥ ફતસ્તૃતીયો વિહારો, નાનુજ્ઞાતો નાિનવરે
છુ
गीत :- परिज्ञातोऽर्थो यैस्ते गीतार्थाः - जिनकल्पिकादय:, तेषां स्वातन्त्र्येण यद् विहरणं स गीतार्थो नाम प्रथमो विहारः । तथा गीतार्थस्यआचार्योपाध्यायलक्षणस्य निश्रिताः परतन्त्रा यद् गच्छ्वासिनो विहरन्ति स गीतार्थनिश्रितो नाम द्वितीयो विहारो भणितः । इत ऊर्द्धमगीतार्थस्य स्वच्छन्दविहारितारूपस्तृतीयो विहारो नानुज्ञातः 'जिनवरै: ' भगवद्भिस्तीर्थનૈરિતિ || બૃહત્વ ॥ ૬૮૮ ॥
=
જિનેશ્વરોએ એક ગીતાર્થ વિહાર અને બીજો ગીતાર્થ નિશ્રિત વિહાર એમ બે વિહારો કહ્યા છે. આ બેથી ત્રીજા વિહારની અનુજ્ઞા આપી નથી. વિશેષાર્થઃ- પ્રશ્નઃ- ગીતાર્થનો વિહાર એમ કહેવાને બદલે ગીતાર્થવિહાર એમ કેમ કહ્યું ?
