________________
તિલક્ષણ સમુચ્ચય પ્રકરણ
૧૪૫
ગાથા-૧૦૮
વૈદ્ય- આ જન્મ-જરા-મરણ સ્વભાવવાળા આ ભયંકર ભવારણ્યમાં લીધેલાં વ્રતોનો ત્યાગ કરીને ચાલ્યો જાય છે, તેથી તું પણ સારા વર્તનવાળો નથી. પછી તે મૌન થયો. હવે વૈદ્ય માર્ગ છોડીને ઉન્માર્ગે ચાલવા લાગ્યો, એટલે તેને દેખીને તે અદત્ત) કહેવા લાગ્યો કે, “સન્માર્ગ છોડીને ખોટો માર્ગ કેમ પકડ્યો. તેથી મને લાગે છે કે, “તું માર્ગ ચૂકી ગયો છે.”
વૈદ્ય- આ સિદ્ધિનો માર્ગ છોડીને તું પણ કેમ ભવ-માર્ગમાં ઉતર્યો?
ફરી કોઈ દેવકુલિકામાં એક યક્ષની પ્રતિમા બતાવી. જ્યારે તેની પૂજા કરવામાં આવતી હતી, ત્યારે તે અધોમુખી થઈ જલદી નીચે પડતી હતી. વળી પાછી તેને ઉપર સ્થાપન કરતા હતા, તો પણ પાછી નીચામુખવાળી થઈ નીચે પડતી હતી.
અહંદત્ત- અરે ! આ તો ઘણી વિપરીત જણાય છે કે-આમ ચેષ્ટા કરે છે.
વૈદ્ય- સકલ લોકોને પૂજનીય પ્રવજ્યાનો ત્યાગ કરીને જે પાપવાળા ગૃહકાર્યમાં જોડાય છે, તે તેનાથી વિપરીત કેમ ન ગણાય ?
દેવે ફરી દુર્ગધી ખાડામાં ભુંડ વિદુર્થો અને શાલિધાન્યને છોડીને અતિઅનિષ્ટ વિષ્ઠાયુક્ત ભોજન ખાતો દેખાડ્યો.
અદત્ત- આ ભુંડ અતિ કુત્સિત પ્રકૃતિવાળો છે કે, જે આ પવિત્ર આહાર છોડીને આવા પ્રકારનું અતિ અનિષ્ટ વિષ્ઠાનું ભોજન કરે છે.
- વૈદ્ય- તું તો એના કરતાં પણ ભંડો છે, કારણ કે, “આવા ઉત્તમ સંયમને છોડીને દુર્ગધ મારતા અશુચિ, ચરબી, આંતરડાં, માંસ, મૂતર વગેરેથી ભરેલી મશકસમાન સ્ત્રીઓમાં રમણતા કરે છે !
• ફરી એક બળદ વિદુર્યો, તેની પાસે ઊંચી જાતનું સુગંધી ઘાસ વિકુવ્યું. તે બળદે આ સ્વાદિષ્ટ સુગંધી ઉત્તમ જાતિનું ઘાસ ખાવાનું છોડીને અતિ ઊંડા કૂવાના મોટા કિનારા પર ઉગેલા અતિતુચ્છ, અને સ્વાદ વગરના પૂર્વાકુરને ખાવાની ઈચ્છાથી તે તરફ મુખ કર્યું. તેમ જ તેની આગળ સ્થાપેલું સુયોગ્ય ઘાસ બે ઓષ્ઠથી બળદ કૂવામાં ફેંકતો હતો. - ' અહંદત- ખરેખર સાચે જ આ પશુ છે, નહિતર આવું સુંદર અને સહેલાઈથી મળેલું છોડીને અતિતુચ્છ દૂર્વાકુરની કેમ અભિલાષા કરે ? ય. ૧૦
