________________
ગાથા-૧૧૧
૧૫૦
યતિલક્ષણ સમુચ્ચય પ્રકરણ
કરવા લાગ્યા. આર્ય મહાગિરિ વિચારવા લાગ્યા કે, “આ સ્વાભાવિકપણે આમ અનાદર કરતા નથી એટલે વહોર્યા વગર જ તેઓ વસતિમાં પાછા ફર્યા. સંધ્યા સમયે આર્ય સુહસ્તીને કહ્યું કે, “ આર્ય ! તેં મારા માટે આજે અનેષણા કેમ કરી ? કેવી રીતે?” એમ બ્રાન્તિપૂર્વક પૂછ્યું, ત્યારે જણાવ્યું કે, “શેઠને ઘરે તમે ઊભા થઈ ગયા, મારા કલ્પ-વિષયક વૃત્તાન્ત જણાવ્યો. - ત્યાર પછી કુસુમપુરથી ઉજજેણી નગરીએ જીવંતસ્વામીની પ્રતિમાને વંદન કરવા માટે પરિમિત સાધુ સાથે શ્રી આર્ય મહાગિરિ પધાર્યા. ત્યાં જિનબિંબને વંદન કરી સાધુ-સંઘને હિતોપદેશ આપ્યો.
હવે પૂર્વે શ્રી ચરમતીર્થપતિના સમવસરણમાં દશાર્ણભદ્રરાજાને પ્રતિબોધ આપવાને અવસરે સુરેંદ્રના ગજેંદ્રના આગળના પગલાં જ્યાં ભૂમિપર સ્થિત થયેલા હતા તે તીર્થે આર્ય શ્રી મહાગિરિસૂરિ આવ્યા. તે ર્તીથમાં સૂત્રોક્ત વિધિપૂર્વક અનશન કરીને સમાધિપૂર્વક કાલધર્મ પામીને સ્વર્ગ ગયા. આ પ્રમાણે બીજા સુવિહિતોએ પણ પોતાની શક્તિને છુપાવ્યા વિના સમ્યપણે ચારિત્રમાં પ્રવૃત્તિ કરવી જોઇએ. (પરિશિષ્ટપર્વ) (૧૧૦), संजमजोगेसु सया, जे पुण संतविरिया वि सीअंति ॥ कह ते विसुद्धचरणा, बाहिरकरणालसा हुंति? ॥१११॥ ( इति क्रियास्वप्रमत्ततास्वरूपं चतुर्थलक्षणम् ) संयमयोगेषु सदा ये पुनः सद्वर्या अपि सीदन्ति ॥. कथं ते विशुद्धचरणा बाह्यकरणालसा भवन्ति ॥१११॥
व्याख्या-'संयमयोगेषु' पृथिव्यादिसंरक्षणादिव्यापारेषु 'सदा' सर्वकालं ये पुनः प्राणिनः 'संतविरियावि सीयंति' त्ति विद्यमानसामा अपि नोत्सहन्ते, कथं ते विशुद्धचरणा भवन्तीति योगः ?, नैवेत्यर्थः, बाह्यकरणालसाः सन्तःપ્રત્યુશળવિવાવેદારહિત કૃતિ થાર્થ / ૨૨૭૦ || (આવશ્યક ગા. ૧૧૭૦)
જેઓ શક્તિ હોવા છતાં પૃથ્વીકાય વગેરેનું સંરક્ષણ કરવું વગેરે સંયમયોગોમાં ઉદ્યમ કરતા નથી અને એથી પ્રત્યુપેક્ષણા આદિ બાહ્ય ક્રિયાથી રહિત છે, તેઓનું ચારિત્ર વિશુદ્ધ કેવી રીતે બને ? (૧૧૧)
