________________
યતિલક્ષણ સમુચ્ચય પ્રકરણ
૧૭૯
ગાથા-૧૪૦-૧૪૧
ગુરુકુલવાસના ત્યાગથી શુદ્ધભિક્ષા વગેરે પણ હિત આપનાર ( હિતકર) થતા નથી. ગુર્વાજ્ઞામાં રહેલાને આધાકર્મ વગેરે દોષો પણ શુદ્ધ બની જાય એમ સિદ્ધાંત જ્ઞાતાઓ કહે છે. . - વિશેષાર્થ- કોઇ એમ કહે કે ગુરુકુલમાં રહેવાથી અશુદ્ધભિક્ષા, સ્નેહ, રોષ અને વિષાદ વગેરે દોષો થાય. આના જવાબમાં અહીં કહ્યું કે ગુરુકુલવાસના ત્યાગથી શુદ્ધભિક્ષા, ઉગ્રત્યાગ, ઉગ્રતપ વગેરે પણ હિતકર બનતા નથી. કારણ કે ગુરુકુલવાસનો ત્યાગ કરનારાઓનો વૈરાગ્ય, દુઃખગર્ભિત કે મોહગર્ભિત હોય છે. દુઃખગર્ભિત કે મોહગર્ભિત વૈરાગ્યથી હિત ન થાય. જ્ઞાનગર્ભિત વૈરાગ્યથી જ હિત થાય. ગુરુકુલવાસમાં રહેલાનો જ વૈરાગ્ય જ્ઞાનગર્ભિત હોય. કારણ કે ગુરુપરતંત ના (પંચા.૧૧.૭) “ગુરુપરતંત્રતા એ જ જ્ઞાન છે” એ વચનથી ગુરુપરતંત્રતા એ જ જ્ઞાનનું લક્ષણ છે.
આ વિષે પંચાશક ૧૧ ગાથા ૩૭-૩૮માં કહ્યું છે કે- જેઓ ઉત્તમ અને કૃતજ્ઞ ન હોવાના કારણે અકલ્યાણનું ભાન હોવાથી ગુરુની અવજ્ઞા કરે છે, તેઓ (વાસ્તવિક) સાધુ નથી. કારણ કે તેવા સાધુઓ ગુરુ-લાઘવને બરોબર જાણતા નથી. અર્થાત્ ગુરુકુલવાસ અને એકાકી વિહાર એ બેમાં વધારે લાભ શામાં છે તે બરોબર જાણતા નથી. તેવાઓ એમ માને છે કે અનેક સાધુઓ હોવાથી અશુદ્ધ આહાર, પરસ્પર સ્નેહ, રોષ વગેરે દોષોનો સંભવ હોવાથી ગુરુકુલમાં રહેવામાં બહુ દોષો છે. એકાકી વિહારમાં આ દોષો નહિ હોવાથી ઓછા દોષો છે. તેમની આ માન્યતા બરોબર નથી. કારણ કે આ માન્યતા આગમથી બાધિત છે=આગમોથી વિપરીત છે. આ માન્યતા આગમથી બાધિત કેમ છે તે પહેલા જણાવી દીધું છે. તેવા સાધુઓ નિર્દોષ ભીક્ષા, શરીરવિભૂષાનો ત્યાગ, જીર્ણ ઉપધિ, આતાપના, માસક્ષમણ વગેરે અનુષ્ઠાનો આગમ પ્રમાણે નહિ, કિંતુ સ્વમતિ-કલ્પના પ્રમાણે કરે છે. આવા સાધુઓ આગમથી નિરપેક્ષ પ્રવૃત્તિ કરનારા હોવાથી અને એકાકી હોવાથી જૈનશાસનની મર્યાદાઓનું પાલન કરવામાં અસમર્થ છે, આથી જૈનશાસનની અપભ્રાજનાનું કારણ બને છે. આવા સાધુઓ પોતાની મહત્તા માનનારા અને ગુરુની અવજ્ઞા કરનારા હોવાથી શુદ્ર-તુચ્છ છે, અથવા ભોળા લોકોને પોતાના પ્રત્યે આકર્ષવામાં તત્પર હોવાથી -કપણ છે. અથવા બીજા
