________________
ગાથા-૧૪૫
૧૮૪
યતિલક્ષણ સમુચ્ચય પ્રકરણ
नणु एवं कह भणिओ, दिट्टंतो गामभोइनरवइणो । भन्नइ अपत्तविसए, गुरुणो भग्गा न भावाणा ॥ १४५ ॥ नन्वेवं कथं भणितो दृष्टान्तो ग्रामभोगिनरपतेः ॥ भण्यतेऽपात्रविषये, गुरोर्भग्ना न भावाज्ञा ॥ १४५ ॥
પ્રશ્નઃ
, જો ગુર્વાશાના ત્યાગમાં નિયમા જિનાજ્ઞા ન રહેતી હોય તો ઓધનિર્યુક્તિ ગ્રંથમાં ૪૩મી ભાષ્ય ગાથામાં ગ્રામાધ્યક્ષ અને 'રાજાનું દૃષ્ટાંત કેમ કહ્યું ?
ઉત્તરઃ- ગુર્વાશાના ત્યાગમાં નિયમા જિનાજ્ઞા ન રહે એ નિયમ અયોગ્યજીવને આશ્રયીને છે. ઓઘનિર્યુક્તિસૂત્ર પ્રમાણે ગ્લાનની સેવĮ કરનારે ગુરુની આજ્ઞાનો ભાવથી ત્યાગ કર્યો નથી.
વિશેષાર્થ:- ઓનિર્યુક્તિમાં આ વિષે વિગત આ પ્રમાણે છેઆચાર્યની આજ્ઞાથી કોઇ કામ માટે સાધુ જઇ રહ્યો છે. રસ્તામાં તેને ખબર પડી કે અમુક ગામમાં સાધુ બિમાર છે અને તેની કોઇ સેવા કરનાર નથી. આ સાંભળીને તે સાધુ આચાર્યનું કામ કરવા આગળ ન જાય, કિંતુ ગ્લાનસાધુની સેવા કરે. ગ્લાનસાધુ સારા થઇ જાય પછી આચાર્યનું કામ કરવા આગળ જાય. અહીં શિષ્ય આચાર્યને કહ્યું કે આ રીતે ગ્લાનસાધુની સેવામાં રોકાઇ જનારા સાધુએ આચાર્યની આજ્ઞાનો ત્યાગ કર્યો. શિષ્યને સમજાવવા આચાર્યે (ગાથા ૪૩માં) કહ્યું કે તીર્થંકરોની આશા છે કે ગ્લાનની સેવા કરવી. તીર્થંકરની આજ્ઞાનું પાલન ન કરવાથી અનર્થ થાય. આ વિષયને સમજાવવા ગ્રામભોજી (=ગ્રામાધ્યક્ષ) અને રાજાનું દૃષ્ટાંત જણાવ્યું. તે દૃષ્ટાંત આ પ્રમાણે છે
ગ્રામાધ્યક્ષ અને રાજાનું દૃષ્ટાંત
કોઇ રાજા યાત્રા કરવા માટે તત્પર થયો. તેણે આજ્ઞા કરી કે યાત્રા જતાં રસ્તામાં હું અમુક ગામમાં રોકાઇશ. માટે ત્યાં મારા માટે નિવાસ કરો. આથી સેવક તે ગામમાં ગયો અને ગ્રામાધ્યક્ષને રાજાશાની વાત કહી. ગ્રામાધ્યક્ષે ગામના માણસોને કહ્યુંઃ એક નિવાસ રાજા માટે અને એક નિવાસ
