________________
તિલક્ષણ સમુચ્ચય પ્રકરણ
૧૩૫
ગાથા-૧૦૮
દહનદેવનું દૃષ્ટાંત પાટલીપુત્ર નગરમાં હુતાશન નામનો વિપ્ર હતો. તેને જવલનશિખા નામની ભાર્યા હતી. કુલના સમુચિત રીત રીવાજોનું પાલન કરતા અને શ્રાવકધર્મમાં તત્પર એવા તે બંનેના દિવસો પસાર થતા હતા, ત્યારે કેટલાક દિવસો પછી તેમને સુખ સ્વરૂપવાળા અનુક્રમે જ્વલન અને દહન નામના બે પુત્રો થયા. ઉંમર લાયક થયા એટલે માત-પિતાનાં સર્વ કાર્યોમાં તેમના ચિત્તને અનુસરનારા થયા. સમગ્ર ભવ્યજીવો રૂપી કમળોને વિકસિત કરનાર સૂર્ય સરખા ધર્મઘોષસૂરિ વિહાર કરતા કરતા પધાર્યા અને મુનિઓને યોગ્ય એવા સ્થાનમાં રોકાયા. અતિહર્ષ પૂર્વક નગરલોકોએ તે ભગવંતને વંદના કરી અને ભવરૂપી કેદખાનામાંથી બહાર કાઢનારા ધર્મનું શ્રવણ કર્યું. ત્યાર પછી પોતાના આસનનો ત્યાગ કરીને દહને કહ્યું કે, “હે ભગવંત ! ભવથી ભય પામેલા મનવાળો હું આખા કુટુંબ-સહિત દીક્ષા લેવાની અભિલાષાવાળો છું અને તે આપના ચરણ-કમલમાં જ અંગીકાર કરીશ.' ગુરુએ કહ્યું કે, “હે સૌમ્ય ! આમાં વિલંબ કરવો યોગ્ય નથી.” આ પ્રમાણે ગુરુનું મન જાણીને જિનમંદિરમાં પૂજાદિક કાર્યો કરાવ્યાં. સહકુટુંબ-પરિવાર આ દહને આશ્ચર્ય ઉત્પન્ન થાય, તેવા પ્રકારની પ્રવ્રજ્યા અંગીકાર કરી અને સર્વ આસવદ્વાર બંધ કર્યા. અતિ ઉગ્ર ભવ-વૈરાગ્યવાળા કુટુંબને ઘોર તપ કરાવે છે. તેમ જ શુદ્ધ પરિણામયુક્ત તે બધા વજૂના ચણા ચાવવા સમાન પ્રવજ્યાનું પાલન કરતા હતા. પરંતુ દહન, જ્વલનસાધુને માયાથી સર્વ ક્રિયામાં છેતરતો હતો. “અરે! આ હું હમણાં આવું છું' ઇત્યાદિ માયાસ્થાનને કહીને માયા આચરતો હતો. પરંતુ વિપરીત પદાર્થની પ્રરૂપણા કરતો ન હતો. એ પ્રમાણે પ્રાય: તેનો જન્મ પ્રમાદમાં ગયો. કોઈ દિવસ પણ ગુરુ પાસે માયાશલ્યની આલોચના-પ્રાયશ્ચિત્ત ન કર્યો. સંલેખના વગેરે વિધિસહિત અનશન કરીને મૃત્યુ પામી સૌધર્મ-દેવલોકમાં ઉત્પન્ન થયો. સરળભાવથી જ્વલન પણ તેવા પ્રકારની ક્રિયાઓમાં તત્પર બનેલો તે જ દેવલોકમાં દેવપણું પામ્યો. ઈન્દ્રમહારાજાને બાહ્ય, મધ્યમ અને અત્યંતર એમ ત્રણ પર્ષદાઓ હોય છે. તેમનાં અનુક્રમે જવા, ચંડા અને સમિતા
