________________
યતિલક્ષણ સમુચ્ચય પ્રકરણ
૮૫
ગાથા-૬૨
આ પ્રમાણે વિશુદ્ધપરિણામવાળા તેમને અપૂર્વકરણ થયું, ક્ષપકશ્રેણિ થઈ અને કેવલજ્ઞાન પ્રગટ થયું. [૬૧]
बाह्यं व्यापारमङ्गीकृत्य विसदृशतोक्ता, अथ बाह्योऽपि व्यापारो यथा बन्धहेतुर्न स्यात्तथाऽऽहअणुमित्तो वि न कस्सइ, बंधो परवत्थुपच्चओ भणिओ । तह वि खलु जयंति जई, परिणामविसोहिमिच्छंता ॥ ६२॥ अणुमात्रोऽपि न कस्यचिद् बन्धः परवस्तुप्रत्ययो भणितः । तथापि खलु यतन्ते यतयः परिणामविशोधिमिच्छन्तः ॥ ६२ ॥
'अणुमात्रोऽपि" स्वल्पोऽपि बंधो न कस्यचित् 'परवस्तुप्रत्ययाद्' बाह्यवस्तुनिमित्तात्सकाशात् 'भणितः' उक्तः किन्त्वात्मपरिणामादेवेत्यभिप्रायः । आह-यद्येवं न तर्हि पृथिव्यादियतना कार्या ? उच्यते, यद्यपि बाह्यवस्तुनिमित्तो बन्धो न भवति तथाऽपि यतनां विदधति पृथिव्यादौ मुनयः परिणामविशुद्धिं 'इच्छन्तः' अभिलषन्तः, एतदुक्तं भवति-यदि पृथिव्यादिकाययतना न विधीयतें તો નૈવેય યાત્ ! (ઘનિ.ગા.૫૮).
બાહ્ય વ્યવહારને આશ્રયીને અસમાનતા કહી, હવે બાહ્ય પણ વ્યાપાર જે રીતે બંધનું કારણ ન બને તેમ કહે છે - . બાહ્ય વસ્તુના નિમિત્તથી કોઈનેય અલ્પ પણ બંધ કહ્યો નથી. અર્થાત્ કોઈનેય બાહ્ય વસ્તુના નિમિત્તથી જરા પણ બંધ થતો નથી, કિંતુ આત્મપરિણામથી જ બંધ થાય છે.
પ્રશ્ન - જો એમ છે તો પૃથ્વીકાય આદિની યતના ન કરવી, કેવલ પરિણામની શુદ્ધિ રાખવી.
ઉત્તર- જો કે બાહ્યવસ્તુના નિમિત્તથી બંધ થતો નથી, તો પણ પરિણામની વિશુદ્ધિને ઇચ્છતા મુનિઓ પૃથ્વીકાય આદિમાં યતના કરે છે. અહીં ભાવાર્થ એ છે કે જો પૃથ્વીકાય આદિમાં યતના ન કરવામાં આવે તો પરિણામની વિશુદ્ધિ ન જ થાય. [૬૨]
