________________
યતિલક્ષણ સમુચ્ચય પ્રકરણ
૧૧૭
ગાથા-૧૦૩
નિંદા કરતો કેદીની જેમ દિવસો પસાર કરવા લાગ્યો. હવે (એકવાર) તે સ્થાનથી અંડિલભૂમિમાં જતા પોતાના તે શિષ્યોને જોઇને તેમને પ્રતિબોધ પમાડવા માટે યક્ષપ્રતિમાના મુખમાંથી લાંબી જીભ બહાર કાઢીને રહ્યો. તેને જોઇને સાધુઓ તેની નજીકમાં આવીને આ પ્રમાણે બોલ્યાઃ અહીં યક્ષ, રાક્ષસ કે કિનર જે કોઈ દેવ હોય તે પ્રગટ જ કહે, આ પ્રમાણે અમે કાંઈ પણ જાણતા નથી. તેથી વિષાદસહિત યક્ષે કહ્યું: હે તપસ્વીઓ ! તે હું તમારો ક્રિયામાં અત્યંત પ્રમાદી આર્ય મંગુ ગુરુ છું. ખેદથી ભરેલા હૃદયવાળા સાધુઓએ પૂછ્યું: હે કૃતનિધાન ! આપ આ દેવદુર્ગતિને કેવી રીતે પામ્યા ? અહો ! આ મોટું આશ્ચર્ય છે ! યક્ષે પણ ઉત્તર આપ્યોઃ
ભાગ્યવંત સાધુઓ ! અહીં આ જરાય આશ્ચર્ય નથી. પ્રમાદના કારણે શિથિલ ચારિત્રવાળા, શિથિલ આચારવાળા, રસગારવ, ઋદ્ધિગારવ, શાતાગારવથી ભારી બનેલા, સાધુકિયાઓને મૂકી દેનારા, અમારા જેવાની સ્પષ્ટ આ જ ગતિ થાય. હે મુનિઓ ! આ પ્રમાણે મારા કુદેવપણાને સારી રીતે જાણીને જો તમને સુગતિ જોઈતી હોય અને જો તમે કુગતિગમનથી ભય પામ્યા હો તો સદા સકલ પ્રમાદથી રહિત, વિહાર કરવામાં ઉદ્યત, ચારિત્ર સંપન્ન, ગારવથી રહિત, નિર્મમ અને તીવ્રતપથી યુક્ત બનો. મુનિઓએ કહ્યું: હે દેવાનુપ્રિય! આપ અમને સારી રીતે બોધ પમાડ્યો. પછી તે મુનિઓ સંયમમાં ઉદ્યમ કરવા લાગ્યા. આ પ્રમાણે આર્યમંગુસૂરિએ પ્રમાદના કારણે અનિષ્ટ ફળ મેળવ્યું. તેથી તે શુભમતિ સાધુઓ ! તમે જલદી ચારિત્રનો ભાર ઉપાડવામાં સદા ઉદ્યમી બનો. [૧૦૨] प्रमादस्यैव युक्त्यन्तरेण निषेधमाहपडिलेहणाइचिट्ठा, छक्कायविघाइणी पमत्तस्स । भणिआ सुअंमि तम्हा, अपमाई सुविहिओ हुजा ॥ १०३॥ प्रतिलेखनादिचेष्टा षट्कायविघातिनी प्रमत्तस्य ॥ भणिता श्रुते तस्मादप्रमादी सुविहितो भवेत् ॥ १०३ ॥
. प्रत्युपेक्षणा प्रतिलेखना, आदिशब्दाद् गमनादिपरिग्रहः, चेष्टा क्रिया व्यापार इत्येकोऽर्थः, षट्कायविघातिनी प्रमत्तस्य साधोणितोक्ता श्रुते-सिद्धान्ते,
