________________
ગાથા-૧૦૮
૧૩૨
યતિલક્ષણ સમુચ્ચય પ્રકરણ
આ જ ભરતક્ષેત્રમાં વૈતાઢ્ય પર્વતની તળેટીમાં તું ધથીરૂપે ઉત્પન્ન થયો. વનવાસીઓએ “સુમેરું' એવું નામ પાડ્યું. સર્વ પૂર્ણ અંગોવાળો, હજાર હાથણીનો સ્વામી, નિરંતર રતિક્રીડામાં પ્રસક્ત ચિત્તવાળો તું અત્યંત મનગમતા હાથીના પુરુષ બચ્ચા અને નાની હાથણીઓ સાથે પર્વતના આંતરાઓમાં, વનોમાં, નદીમાં, ઝરણાઓમાં, અને સરોવરમાં ફરતો હતો. હવે કોઈક સમયે ઉનાળાનો ગ્રીષ્મકાળ આવ્યો ત્યારે ગરમ, ન ગમે તેવો સખત ભયંકર, તથા જેમાં ઘણી ધૂળ ઉડતી હોય તેવા વંટોળિયા સરખો વાયરો સર્વત્ર ફૂંકાવા લાગ્યો. આથી વૃક્ષો પરસ્પર ઘસાવા લાગ્યા, એટલે તેમાંથી ભયંકર દાવાનળ સળગ્યો. પ્રલયકાળના અગ્નિ સરખા આ અગ્નિને તે દેખ્યો. તે સમયે વનો બળવા લાગ્યાં. શરણ વગરનો વનના પશુઓનો સમુદાય ભયંકર અવાજથી ભુવનતલને ભરી દેતો હતો. તેઓ નાસભાગ કરવા લાગ્યા. વન-દાવાનળ ચારે બાજુ ફેલાયો. એટલે તેના ગોટેગોટા ધૂમાડાઓ પણ સર્વત્ર ફેલાઈ ગયાં. સર્વ તૃણ અને કાષ્ઠો ભસ્મરૂપ બની ગયા. તે દાવાનળના જ્વાલાઓના તાપથી બળી રહેલા દેહવાળો, ઘોર સૂઢ-પ્રસર સંકોચીને મોટી ચીસો પાડતો, લિંડાના પિંડાને છોડતો, વેલા અને તેના મંડપોને તોડતો, તૃષ્ણા લાગવાના કારણે સવગે શિથિલ બનેલો, યૂથની ચિંતાથી મુક્ત બનેલો તું દોડતો દોડતો અતિ અલ્પજળવાળા, ઘણા કાદવવાળા, એક સરોવરમાં પહોંચ્યો. ત્યાં કિનારા પરથી અંદર ઉતરવા લાગ્યો, પરંતુ જળ ન મેળવ્યું અને કાદવમાં અંદર ખેંચી ગયો, હવે ત્યાંથી એક ડગલું પણ ખસી શકાય તેમ ન હતું. દરમ્યાન નસાડી મૂકેલા એક યુવાન હાથીએ તને જોયો અને રોષપૂર્વક દંતશૂળના અણીવાળા આગલા ભાગથી પીઠપ્રદેશમાં ઘાયલ કર્યો, એટલે ન સહન કરી શકાય તેવી આકરી વેદના પામ્યો, સાત-દિવસ સુધી ભારી વેદના સહન કરીને એકસો વીસ વર્ષ જીવીને આર્ત-રૌદ્રધ્યાનના માનસવાળો તું મૃત્યુ પામીને આ જ ભારતના વિધ્યપર્વતની તળેટીમાં ચારદંતશૂળવાળો, પોતાની ઉત્કટ ગંધથી સર્વ હાથીઓના ગર્વને દૂર કરતો, જેનાં સાતે અંગો લક્ષણવંતાં છે, શરદકાળના આકાશ સરખા ઉજ્વલ દેહવાળો હાથીરૂપે ઉત્પન્ન થયો. કાલક્રમે યૌવનવય પામ્યો, સાતસો હાથણીઓનો સ્વામી થયો, વનવાસી
