________________
યતિલક્ષણ સમુચ્ચય પ્રકરણ
૯૩
ગાથા-૭૪-૭૫-૭૬
सावधानवद्यानां वचनानां यो न जानाति विशेषम् । वक्तुमपि तस्य न क्षमं किमङ्ग पुनर्देशनां कर्तुम् ॥ ७४ ॥
જે સાવદ્ય-નિરવદ્ય વચનની વિશેષતાને જાણતો નથી તે બોલવા માટે પણ યોગ્ય નથી, તો પછી દેશના કરવા માટે કેવી રીતે યોગ્ય હોય? [૭૪] दाणपसंसणिसेहे, जह किर दुहओ वि भासणं विसमं । सक्कइ गीयत्थेहिं, सुआणुरूवं तु दोण्हं जं ॥ ७५॥ दानप्रशंसानिषेधयोर्यथा किल द्विधापि भाषणं विषमम् । शक्यते गीताथैः श्रुतानुरूपं तु द्वयोर्यत् ॥ ७५ ॥
વિષમસ્થિતમાં પણ ગીતાર્થો શ્રુતાનુસારી બોલી શકે છે.
જેમ કે- દાનપ્રશંસા અને દાનનિષેધમાં બંને રીતે બોલવું વિષમ છે. આમ છતાં તે બેનું જે શ્રુતાનુરૂપ ( શ્રુતાનુસારી) વચન હોય તે ગીતાર્થોથી બોલી શકાય છે. ' વિશેષાર્થ- સુયગડાંગ સૂત્રમાં કહ્યું છે કે-જેઓ દાનની પ્રશંસા કરે છે તેઓ જીવોના વધમાં અનુમતિ આપે છે. જેઓ દાનનો નિષેધ કરે છે તેઓ (યાચકાદિની) આજીવિકામાં અંતરાય કરે છે. આનો અર્થ એ થયો કે દાનની પ્રશંસામાં પાપ છે અને દાનના નિષેધમાં પણ પાપ છે. આનાથી તો ન તો દાનની પ્રશંસા થઈ શકે અને ન તો દાનનો નિષેધ થઈ શકે. બંને રીતે બોલવામાં સંકટ છે. હા કહે તો હાથ કપાય અને ના કહે તો નાક કપાય એવું સંકટ છે. આ પ્રમાણે બંને રીતે બોલવું એ સંકટ હોવા છતાં તે બેનું જે શ્રુતાનુરૂપ વચન હોય તેને ગીતાર્થો બોલી શકે છે. તે આ પ્રમાણે- [૭૫] पत्तंमि जं पदिन्नं, अणुकंपासंगयं च जं दाणं । जं च गुणंतरहेऊ, पसंसणिजं तयं होइ ॥ ७६॥ पात्रे यत्प्रदत्तं अनुकम्पासङ्गतं च यद्दानम् । यच्च गुणान्तरहेतु प्रशंसनीयं च तत् भवति ॥ ७६ ॥
