________________
યતિલક્ષણ સમુચ્ચય પ્રકરણ
૧૧૧
ગાથા-૯૯
- વિશેષાર્થ:- આ વિષય એટલે ધર્મદેશના યોગ્યને જ અપાય, અયોગ્યને ન અપાય એ વિષય.
આચારાંગમાં “વિ ય ફળે બાફયમાળે ત્યં પિ ના સેય તિ સ્થિ ડવં પુરિસે વંf ઉત્ત" (સૂત્ર ૨૦૩) આવો પાઠ છે. તેનો અર્થ આ પ્રમાણે છે- અનાદર કરાતો રાજા (ગુસ્સે થઇને) હણી પણ નાંખે. પર્ષદાને અવિધિથી ઉપદેશ આપવામાં આ ધર્મકથાથી પણ કલ્યાણ જ થવાનું છે એવું નથી.” એમ તું જાણ. તો પછી ધર્મોપદેશ કઈ રીતે આપવો એ જણાવવા આગળ કહે છે કે “આ પુરુષ કોણ છે ? આ પુરુષ ભદ્રક છે કે મહામિથ્યાત્વી છે ? કયા દેવને નમેલો છે ? = કયા દેવનો ભક્ત છે” ઈત્યાદિ વિચારીને યથાયોગ્ય ઉપદેશ આપવો.
અથવા આચારાંગમાં આવો પણ પાઠાંતર છે. ને ઉનું સમને बहुस्सुए बज्झागमे आहरणहेउकुसले धम्मकहालद्धिसंपन्ने खेतं कालं पुरिसं समासज्ज केऽयं पुरिसे. कं वा दरिसणमभिसंपन्नो ? एवं गुणजाइए पभू धम्मस्स પવિત્ત” કૃતિ (સૂત્ર-૨૬૪)
. આનો અર્થ આ પ્રમાણે છે-“જે શ્રમણ બહુશ્રુત, આગમજ્ઞ, ઉદાહરણ-હેતુમાં કુશલ, ધર્મકથાલબ્ધિસંપન્ન, તેવા પ્રકારના ક્ષેત્ર-કાલ-પુરુષને પ્રાપ્ત કરીને આ પુરુષ કોણ છે ? ક્યા દર્શનને માને છે ? એવું જાણવામાં કુશલ હોય, આવા પ્રકારના ગુણસમૂહવાળો શ્રમણ ધર્મનો ઉપદેશ આપવા માટે સમર્થ છે.” .
'. અહીં “આ પુરુષ કોણ છે ?” ઇત્યાદિ વિચારીને- જાણીને ધર્મોપદેશ આપવાનું કહ્યું એથી જ નિશ્ચિત થાય છે કે ગમે તેને ધર્મોપદેશ ન અપાય, કિંતુ યોગ્યને જ અપાય. તથા જે જીવ જેવા પ્રકારની દેશનાને યોગ્ય હોય તેને તેવા પ્રકારની જ દેશના અપાય. (૯૮)
ઉત્તમશ્રદ્ધાનું ચોથું લક્ષણ અલિત પરિશુદ્ધિ आउट्टिआइजणिअं, कयाइ चरणस्स कहवि अइआरं ॥ णाऊण विअडणाए, सोहेति मुणी विमलसद्धा ॥ ९९॥
