________________
યતિલક્ષણ સમુચ્ચય પ્રકરણ
૮૭
ગાથા-૬૬
આ સંદર્ભ દ્વારા વિધિસેવારૂપ શ્રદ્ધાથી ભાવયતિપણું કહ્યું. અન્યથા સ્પષ્ટ અતિપ્રસંગ થાય.
વિશેષાર્થ- શ્રદ્ધાના વર્ણનમાં અહીં સુધી જે ગાથાઓ કહી તેનાથી વિધિસેવારૂપ શ્રદ્ધા એ ભાવતિનું લક્ષણ છે એમ જણાવ્યું. જો વિધિસેવારૂપ શ્રદ્ધા ભાવયતિનું લક્ષણ છે એમ ન જણાવવામાં આવે તો અતિપ્રસંગ થાય. જે લક્ષ્ય ન હોય તેમાં પણ લક્ષણ જાય એ અતિપ્રસંગ છે. વેશધારી સાધુઓ ભાવસાધુ નથી. જો ભાવસાધુનું વિધિસેવા લક્ષણ ન કહેવામાં આવે તો વેશધારી સાધુઓ પણ ભાવસાધુ કહેવાય. [૬૫]
ઉત્તમશ્રદ્ધાનું બીજું લક્ષણ અતૃમિ पाउणइ णेव तित्तिं, सद्धालू नाणचरणकजेसु । वेयावच्चतवाइसु, अपुव्वगहणे य उज्जमइ ॥६६॥ प्राप्नोति नैव तृप्तिं श्रद्धालुआनचरणकार्येषु ।। वैयावृत्त्यतप:आदिषु अपूर्वग्रहणे चोद्यच्छति ॥ ६६ ॥
* શ્રદ્ધાળુ સાધુ જ્ઞાન-ચારિત્રનાં કાર્યોમાં અને વેયાવચ્ચતપ આદિમાં વૃદ્ધિ પામતો જ નથી. (એથી) નવું નવું મેળવવામાં ઉદ્યમ કરે છે. - વિશેષાર્થ- તૃપ્તિ ન પામે એટલે “આટલાથી જ હું કૃતકૃત્ય થઈ ગયો.” એમ સંતોષ ન પામે. જેમકે સંયમનાં પ્રતિક્રમણ આદિ અનુષ્ઠાનો થઈ શકે તેટલું ભણાઈ ગયું છે. એટલે હવે આગળ ભણવાની જરૂર નથી એમ વિચારીને ભણવામાં પ્રમાદ ન કરે, કિંતુ નવું નવું ભણવામાં વિશેષથી ઉત્સાહી બને. કહ્યું છે :-“મુનિ દરરોજ જેમ જેમ નવા નવા શ્રુતનું સૂક્ષ્મજ્ઞાન મેળવે છે, તેમ તેમ શુભભાવ રૂપી શીતલતાથી આનંદ પામે છે. અને નવા નવા સંવેગથી (વૈરાગ્યથી) ગર્ભિત શ્રદ્ધાવાળો બને છે.” (પંચ વ. ગા. ૬) “મોહનો ક્ષય થયે છતે તીર્થંકરોએ જેનો અર્થ કહ્યો છે, અને અતિશય નિપુણમતિવાળા ગૌતમ આદિ મહામુનિઓએ જેની સૂત્રથી રચના કરી છે, તે શ્રુતજ્ઞાન સદા વિધિથી નવું નવું મેળવવું જોઇએ. નવું નવું જ્ઞાન મેળવવાથી સંવેગાદિ ગુણોની વૃદ્ધિ થાય છે, અને તીર્થકર નામ કર્મનો બંધ થાય છે.”
