________________
યતિલક્ષણ સમુચ્ચય પ્રકરણ
૭૯
ગાથા-૧૭
તથા વાદइक्कंमि वि पाणिवहंमि, देसिअं सुमहदंतरं समए ॥ एमेव णिजरफला, परिणामवसा बहुविहीआ ॥५७॥ एकस्मिन्नपि प्राणिवधे देशितं सुमहदन्तरं समये ॥ एवमेव निर्जरफला परिणामवशाद् बहुविधिकाः ॥ ५७॥
“અસ્મિ' તુચેડપિ પ્રાવધે “ર્શિત' પ્રતિપાલિતં સુમહત્તાં, क्व ? 'समये' सिद्धान्ते, तथाहि-यथा द्वौ पुरुषौ प्राणिवधप्रवृत्तौ, तयोश्च न तुल्यो बन्धो, यस्तत्रातीवसंक्लिष्टपरिणतिः स सप्तम्यां पृथिव्यामुत्पद्यते, अपरस्तु नातिसंक्लिष्टपरिणतिः स द्वितीयनरकादावपीति। इयं तावद्विसदृशता बन्धमङ्गीकृत्य, इदानीं निर्जरामङ्गीकृत्य विसदृशतां दर्शयन्नाह-एवमेव निर्जरा फलविशेषा अपि परिणामवशाद् ‘बहुविधा' बहुप्रकारा विशिष्ट-विशिष्टतर-विशिष्टतमाः । (ઓઘ નિ. ગા. ૫૩)
પરિણામ પ્રમાણે બંધ-નિર્જરા - તે પ્રમાણે ગ્રંથકાર કહે છે
શાસ્ત્રમાં તુલ્ય પણ જીવવધમાં ઘણું મોટું અંતર જણાવ્યું છે. એ પ્રમાણે નિર્જરાનાં ફળ પણ પરિણામ પ્રમાણે ઘણા પ્રકારના છે. '
વિશેષાર્થ- જીવવધ કરવા માટે પ્રવૃત્ત થયેલા બે પુરુષોને કર્મબંધ સમાન થતો નથી. તે બેમાં જે અતિશય સંકિલષ્ટ પરિણામવાળો છે તે સાતમી નરકમાં ઉત્પન્ન થાય છે. અને તેનાથી અલ્પ સંકિલન્ટ પરિણામવાળો બીજો પુરુષ બીજી નરક વગેરેમાં ઉત્પન્ન થાય છે. આ પ્રમાણે આ ગાથાના પૂર્વાર્ધમાં બંધને આશ્રયીને અસમાનતા કહી છે. ગાથાના ઉત્તરાર્ધમાં કર્મનિર્જરાને આશ્રયીને અસમાનતા જણાવી છે. અનેક પુરુષો નિર્જરા થાય તેવા યોગમાં વર્તમાન હોય. પણ બધાને સમાન નિર્જરા ન થાય. એકને જે નિર્જરા થાય તેનાથી બીજાને અધિક નિર્જરા થાય. તેનાથી ત્રીજાને અધિક નિર્જરા થાય. ચોથાને તેનાથી પણ અધિક નિર્જરા થાય એવું બને. જેના જેવા પરિણામ હોય તેને તેવી નિર્જરા થાય. [૫૭]
