________________
યતિલક્ષણ સમુચ્ચય પ્રકરણ
સાથુરેષ મૌનેન તિવ્રુતિ વમુ: સૌર્મને, સાધુ મો: સ્માતિ મમ ॥૮॥ ततोऽधीते तदेवासौ, मन्यमानोऽत्यनुग्रहम् । साधवस्तु तदा श्रुत्वा, प्रेरयन्ति स्म चादरात् ॥१९॥ शिक्षयन्ति स्म तं साधो !, मा रुष्येत्यादि घोषय । ततः प्रमोदमापन्नो, घोषयामास तत्तथा ॥ २० ॥ एवं सामायिकस्यार्थेऽप्यशक्तो गुरुમત્તિતઃ । જ્ઞાનાર્યમસૌ તેમે, વ્હાલત: વનત્રિયમ્ ॥૨૧॥ (પા૦ ૨-૭) જ્ઞાન-દર્શન વિના ચારિત્ર શ્રદ્ધા કરવા યોગ્ય નથી, આથી વિશિષ્ટ શ્રુત રહિત પણ ચારિત્રીઓને કોઈક રીતે જ્ઞાન વગેરે હોય' છે એમ બતાવતા ગ્રંથકાર કહે છે
ગાથા-૨૩-૨૪
૪૪
જ્ઞાન-દર્શન વિના સામાયિક ન હોય માટે જ આગમમાં પ્રસિદ્ધ અતિ જડ માસતુસ આદિ સાધુઓને ગુરુપરતંત્રતારૂપ જ્ઞાન અને એ જ્ઞાનને અનુરૂપ દર્શન હોય છે, અર્થાત્ એવા સાધુઓનો ગુરુ પ્રત્યે સમર્પણભાવ એ જ એમનું જ્ઞાન અને દર્શન છે, એમ સર્વજ્ઞોએ કહ્યું છે. કારણ કે જ્ઞાનનું જે લ તે ફલ ગુરુપારતંત્ર્યથી મળે છે. કહ્યું છે કે- .
यो निरनुबंधदोषात्, श्राद्धोऽनाभोगवान् वृजिनभीरुः । गुरुभक्तो ग्रहरहितः सोऽपि ज्ञान्येव तत्फलतः ॥१॥ चक्षुष्मानेकः स्यादन्धोऽन्यस्तन्मतानुवृत्तिपरः । गन्तारौ गन्तव्यं प्राप्नुत एतौ युगपदेव ॥ २ ॥
જે નિરનુબંધ દોષના કારણે અજ્ઞાન હોવા છતાં શ્રદ્ધાળુ છે, પાપભીરુ છે, ગુરુભક્ત છે, કદાગ્રહ રહિત છે, તે પણ જ્ઞાનનું ફલ મળવાનાં કારણે જ્ઞાની છે.” (૧) “જનારા બે પુરુષોમાં એક દેખતો હોય અને એક દેખતાના કહ્યા પ્રમાણે વર્તનારો અંધ હોય, તે બંને એકી સાથે જ ઈષ્ટસ્થળે પહોંચી જાય છે. (૨)
માષતુષમુનિની કથા
માષતુષમુનિની કથા સંપ્રદાયાનુસાર આ પ્રમાણે છે-એક આચાર્ય હતા. તે આચાર્ય ગુણરૂપરત્નોના મહાનિધાન હતા. શ્રુતરૂપ મધુરસના અર્થી શિષ્યરૂપી ભમરાઓ તેમના ચરણકમળની સેવા કરી રહ્યા હતા. સૂત્ર-અર્થ રૂપી પાણી આપવામાં મહામેઘ સમાન હતા. શિષ્યોને સૂત્ર-અર્થ આપવામાં થાકતા ન હતા. સંઘ વગેરેના કાર્યોરૂપ ભારને પાર પમાડવામાં વૃષભ સમાન હતા.
