________________
યતિલક્ષણ સમુચ્ચય પ્રકરણ
૭૩
ગાથા-૫૧
તત્પર, ઉદ્યતવિહારી, જેમણે ઘણા દેશોમાં પરિભ્રમણ કર્યું છે, અને સઘળા દેશોની ઘણી ભાષાઓને યાદ રાખી છે એવા સિંહ નામના સાધુને ગચ્છના અધિપતિ બનાવ્યા. પછી હિતશિક્ષા આપતાં કહ્યું કે હે મહાશય ! જો કે આ પ્રમાણે સકલ કર્તવ્યોને તું સ્વયં જ જાણે છે, છતાં આચાર છે એમ વિચારીને અમે તને આ પ્રમાણે કહીએ છીએ.
ઉલ્લાસ પામતી પ્રવર શ્રદ્ધાવાળો તું દુર્ધર ચારિત્રભારને સદા ધારણ કરજે અને સંયમમાં સીદાતા શિષ્યગણને કોમળ અને મધુરવાણીથી સારણા કરજે. કારણ કે જે આચાર્ય સારણા કરતો નથી તે જીભથી ચુંબન કરતો હોય તો પણ શ્રેષ્ઠ નથી. જે. આચાર્ય સારણા કરતો હોય તે દાંડાથી પણ મારતો હોય તો પણ શ્રેષ્ઠ છે. (ગચ્છા૦ ૧૭) જેવી રીતે કોઈ શરણે આવેલા જીવોના મસ્તકને કાપે તે પ્રમાણે ગચ્છમાં સારણા કરવા યોગ્ય સાધુઓની સારણા નહિ કરનારો આચાર્ય સાધુઓના આત્માનો ઘાત કરે છે. દ્રવ્યાદિમાં અપ્રતિબદ્ધ બનીને મમતારહિત વિવિધ દેશોમાં વિહાર કરજે. કારણ કે સૂત્રમાં સાધુઓને અનિયતવિહાર કહ્યો છે. તે આ પ્રમાણેઅનિયતવાસ, સમુદાનચર્યા (=ભમીને જુદા જુદા ઘરોમાંથી ભિક્ષા લેવી.) અજ્ઞાત ઉંછ (=અજ્ઞાત ઘરોમાંથી ભિક્ષા લેવી), પ્રતિરિક્તતા (એકાંત સ્થાનમાં રહેવું), અલ્પ ઉપધિ અને કલહનો ત્યાગ, ઋષિઓની આ વિહારચર્યા પ્રશસ્ત છે. (દશવૈ. બીજી ચૂલિકા-૫) ઈત્યાદિ હિતશિક્ષા આપીને આ પ્રમાણે કહ્યું : હે વત્સ ! તું બીજા સ્થળે વિહાર કર. જેથી દુકાળમાં અહીં રહેલો શિષ્યગણ સીદાય નહિ. મારું જંઘાબળ ક્ષીણ થઈ ગયું છે, મારા શરીરમાં બળ રહ્યું નથી. આથી બીજા સ્થળે વિહાર કરવા હું અસમર્થ છું. આથી એકલો પણ હું અહીં જ રહીશ. આ પ્રમાણે નૂતન ગચ્છાધિપતિને કહીને સાધુઓને કહ્યું : હે વત્સો ! સદાય સ્વચ્છ ચિત્તવાળા બનીને તમે કુલવધૂના દષ્ટાંતથી આને ક્યારેય મૂકશો નહિ. આની મહેરબાનીથી તમે સુખપૂર્વક ભવસમુદ્રને તરી જ ગયા છો એમ સમજી લો. હે મહા ભાગ્યશાળીઓ ! હવે આની સાથે વિહાર કરો. સુસાધુ જેવા વ્રતવાળા તે મુનિઓ આ પ્રમાણે સાંભળીને આચાર્યના ચરણોમાં મસ્તક મૂકીને ગુરુના વિરહથી થયેલા શોકથી ઉત્પન્ન થયેલા અશ્રુઓને મૂકવા
