________________ પ્રકરણ - 1H મિથ્યાત્વ એટલે મિથ્યાત્વ = હલાહલ વિષ કર્મના ઉદયથી પ્રવર્તતો એ મલિન (જીવાદિ તત્ત્વોની અશ્રદ્ધા સ્વરૂપ) પરિણામ છે. તેનાથી આત્માનો સમ્યગ્દર્શન (જીવાદિ તત્ત્વોની શ્રદ્ધા સ્વરૂપ) વિશુદ્ધ પરિણામ દબાઈ જાય છે. આત્માનો મૂળભૂત સ્વભાવ તો જગતવર્તી પદાર્થો જેવા સ્વરૂપે રહેલા છે તેવા સ્વરૂપે જોવા-જાણવાનો છે અને એ કાર્ય કરવા છતાં પણ સ્વસ્વરૂપમાં જ રમણતા કરવાનો એનો સ્વભાવ છે. કર્મના કારણે આત્માનો આ મૂળભૂત સ્વભાવ છીનવાઈ ગયો છે. તે કર્મોમાં આઠ પૈકીનું મિથ્યાત્વ મોહનીયકર્મ ખૂબ ખતરનાક છે. એના ઉદયમાં જીવ જગતના પદાર્થોને ખોટી રીતે જોવાનું - મૂલવવાનું કામ કરે છે. એટલે મિથ્યાત્વ = મિથ્યાદર્શન = જગતનું વિપરીત દર્શન. જે પદાર્થ જેવા સ્વરૂપે રહેલો છે, તે પદાર્થનો તેનાથી વિપરીત સ્વરૂપે જોવા - સદ્દવાનું કામ મિથ્યાત્વ કરાવે છે. ટૂંકમાં હેયને ઉપાદેયરૂપે અને ઉપાદેયને હેયરૂપે સંવેદવાનું કામ મિથ્યાત્વ કરાવે છે. તદુપરાંત, ઉન્માર્ગને સન્માર્ગરૂપે અને સન્માર્ગને ઉન્માર્ગરૂપે સદ્દવાનું કાર્ય પણ મિથ્યાત્વના કારણે થાય છે. (હેય = છોડવા યોગ્ય. આત્મા માટે અહિતકારી તત્ત્વોને હેય કહેવાય છે. વિષય-કષાય-ઉન્માર્ગ આદિ તત્ત્વો હેય છે.) ઉપાદેય = સ્વીકારવા-આદરવા યોગ્ય. આત્મા માટે હિતકારી તત્ત્વોને ઉપાદેય કહેવાય છે. સંયમ-નિષ્કષાયતા-સન્માર્ગ આદિ તત્ત્વો ઉપાદેય છે.) જે માર્ગથી સંસારનો નાશ થાય અને મોક્ષની પ્રાપ્તિ થાય તેને અનંતદર્શન, ક્ષાયિકસભ્યત્વ-અનંતચારિત્ર, અનંતવીર્ય, અક્ષયસ્થિતિ, અગુરુલઘુ, અરૂપીપણું અને અવ્યાબાધપણું આ ગુણો પ્રગટે છે.
